postawa dziecka bywa dodatkowo wzmocniona postępowaniem rodziców. Gdy nie są oni w stanie zaakceptować siebie, przyjąć i poczuć się godnie z tym, co mają (np. pozycja materialna), gdy sami wstydzą się swego losu, szpanują i udają kogoś innego, niż są w rzeczywistości, tworząc mistyfikację na użytek sąsiadów i znajomych, wtedy uczą dziecko podobnych zachowań, które wykorzysta potem w odniesieniu do swojego otoczenia.<br>W skrajnych przypadkach, w sytuacji nadużyć wobec dziecka, kłamanie wyraża jego reakcję obronną na to, co się z nim dzieje. Jego kłamstwa przybierają wówczas charakter patologiczny (np. nie kontrolowane fantazjowanie). Dla psychiatry i psychologa ten rodzaj kłamstwa powinien być