zajęcia, które uznaje za przydatne dla swojo kierunku studiów i następnie zdaje 2 nich egzamin.<br>Na uniwersytetach włoskich np. wymaga się około dwudziestu egzaminów do absolutorium z czego połowa winna być bezpośrednio związana z kierunkiem studiów, połowa zaś dowolnie acz nieprzypadkowo dobrana przez studenta zgodnie z własnymi dodatkowymi zainteresowaniami ale w porozumieniu z konsultantem, co ma zapobiec zbytniemu rozproszeniu i chaotyczności wyboru, zwłaszcza na początku studiów. Egzaminy składają się z części monograficznej, tj. dotyczącej problematyki traktowanej na wykładzie oraz części ogólnej - syntetycznej - którą student przygotowuje sam na podstawie podanej literatury przedmiotu. Potrzeba zapewnienia encyklopedycznych podstaw danej dyscypliny zaspokajana jest w ten właśnie