Jakubowski, Józef Epifani Minasowicz, Ignacy Nagurczewski.<br> W zrozumieniu zasad edukacji Marii pomocna może być rozprawa jej ojca,postulująca upowszechnienie nowożytnego wzoru wychowania dziewcząt. W Listach Jmć Pana Doświadczyńskiego do przyjaciela swego względem edukacji córek (1781) zalecał on, inaczej niż Rousseau w ostatniej księdze Emila, takie kształcenie dziewcząt, które umożliwiłoby im współuczestnictwo w kulturze i przygotowało do zadań obywatelsko-patriotycznych. W edukacji Marii dużą uwagę zwracano nie tylko na klasyczne w życiu salonowym przedmioty (taniec, muzyka, rysunki), lecz także na wykształcenie humanistyczne oraz znajomość tak własnej tradycji, jak i osiągnięć myśli europejskiej. Nauczaniem Czartoryskiej na poziomie elementarnym zajmowała się Magdalena Petit, dawna