się ekwiwalentem Odkupienia". Żydowski historyk Michael Wolffsohn, pisząc o Oświęcimiu, zauważa, że "miejsce pamięci staje się &lt;orig&gt;ersatzem&lt;/&gt; Boga".<br><br> George Steiner: &lt;q&gt;"Jeśli według wiary chrześcijańskiej w męce Chrystusa, boska istota, Syn Boży i Syn Człowieczy umarł za człowieka, to można by to rozumieć i interpretować, że w Shoah naród żydowski umarł za Boga, że wziął na siebie niewyobrażalną winę obojętności lub nieobecności lub bezsilności Boga".&lt;/&gt;<br><br> Emil Fackenheim: &lt;q&gt;"Czymże są cierpienia Krzyża w porównaniu do cierpień matki, której dziecko zabijają przy odgłosach śmiechu lub w takt melodii marsza wiedeńskiego?".&lt;/&gt;<br><br> Michael A. Hoffman: &lt;q&gt;"Jako religijna metafora, wspólnie z mistycznymi manifestacjami Talmudu, XX-wieczny żydowski Holocaust