w 2 poł. XVIII w. skrystalizowały się patriotyczne treści Wawelu jako narodowego sanktuarium, zwłaszcza katedry, która dla współczesnych była monumentem o charakterze historycznym. To wtedy stworzono z Wawelu sacrum.<br>Na historyczny wymiar tej pierwszej świątyni Rzeczypospolitej uwagę zwrócono już po pierwszym rozbiorze Polski, gdy za Wisłą, opodal Wawelu, rządził austriacki zaborca. W roku 1787 odwiedził katedrę ostatni nasz monarcha Stanisław August Poniatowski. W murach katedry biskup Józef Olechowski powitał go tymi słowy: &lt;gap&gt;. Godzi się jeszcze raz jeszcze pomnieć te tak ważkie słowa, wieszczące przyszłą rolę katedry jako sanktuarium dziejowego. <br><br>&lt;gap&gt;<br><br>Stanisław Staszic te oto słowa skreślił o Wawelu: &lt;gap&gt;.<br>Niebawem nadeszły smutne czasy