Młodzieżowe Słowo Roku 2018 – komentarz na tydzień przed końcem trwania plebiscytu

Młodzieżowe Słowo Roku 2018 – komentarz na tydzień przed końcem trwania plebiscytu
Wśród zgłoszeń z ostatnich dwóch tygodni powtarzają się często wyrazy oceny i emocji. W grupie rzeczowników oceny negatywnej popularnością cieszą się naczynia i ich elementy: dekiel, dzban i wazon (być może działa tu metafora pustego naczynia). Oprócz normika jako określenia osoby przeciętnej pojawił się analogiczny zwyklak. Ocena pozytywna sytuacji oparta jest na zaskakujących metaforach, np. w trąbkę. Uniwersalnym komentarzem pozytywnym jest najbardziej, a tautologiczne (dublujące informację) najsuper. Znacznie częstsze i starsze jest oczywiście najgorzej. Doceniamy najbardziej oryginalną definicję tego przysłówka w stopniu najwyższym: ‘kiedy nie jest najlepiej’.
Wartościującym zapożyczeniem ze Śląska jest przymiotnik masny i przysłówek masno, pierwotnie ‘tłusty’. Internauci często definiowali ten wyraz synonimiczne przez wciąż popularne ‘grubo’.
Dobrze znane czasowniki zyskują nowe znaczenia w sytuacji rozmowy lub sporu. Wyjaśnić kogoś (już nie komuś) to tyle, co zaorać, czyli ‘pokonać, przekonać’, a nawet ‘uderzyć’ (kiedy rozmowa zmienia się w bójkę). Uruchomić się to ‘zbytnio się zaangażować’, także w sporze. Ktoś bardzo zaangażowany w spór albo działania, może być nazwany po angielsku triggered. Tu znów slang okrężną drogą wraca w przeszłość. Trigger to po angielsku ‘powodować, uruchamiać’, ale pierwotnie ‘spust broni palnej’. A przecież człowieka narwanego już sto lat temu nazywaliśmy pistolet.
Powrót do przeszłości symbolizuje też słowo muka. Nieskomplikowana zabawa sprawdzająca odporność fizyczną i psychiczną dziś jest traktowana jak import z Ameryki, ale słowo muka jako okrzyk zwycięstwa czy dezaprobaty było częste już w powieściach młodzieżowych Adama Bahdaja w latach sześćdziesiątych. Rozmaite są definicje muki w zgłoszeniach plebiscytowych: od ‘czynności polegającej na biciu pięścią w ramię’ do tajemniczego ‘oznacza wszystkie emocje na raz’.
Rozmowa i spór, prowokacje i testy odporności to naturalne środowisko młodych ludzi. Jest to kultura pocisku i zaorania (oba wyrazy zgłaszane rzadziej niż w zeszłym roku).
Jeśli chodzi o inwencję słowotwórczą, interesująca jest próba złagodzenia pewnego znanego przymiotnika, czyli zajedwabisty. Ciekawe są próby tworzenia derywatów z angielskim przyrostkiem -ing: plotking, sprząting i grobing/grobbing (chodzenie na groby), ale pozostają w sferze żartu językowego.
Nowe znaczenia czasownikowe i nowe czasowniki często wykorzystują najpopularniejsze wzory odmiany. Wyzerować można dziś nie tylko licznik, ale i butelkę piwa. Definicja oryginalna: ‘wykorzystać coś co końca, np. wypić resztkę napoju’. Rowerować lub rowerkować to po prostu ‘jeździć na rowerze’.
Bardzo ciekawym i na pewno potrzebnym derywatem jest mamadżer ‘mama menadżer’, choć tym wyrazem podnosimy nieco tradycyjną granicę wieku młodzieży. Ale slang młodzieży przenika nie tylko do sąsiedniej grupy wiekowej młodych rodziców.
 
Marek Łaziński
Dodano: 26.11.2018
 
Zobacz w galerii subiektywny wybór słów z definicjami oryginalnymi oraz gdzieniegdzie – z komentarzami językoznawcy.
 
 
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego