odmiana nazw pierwiastków

odmiana nazw pierwiastków

25.05.2006
25.05.2006

Na stronie http://www.ciop.pl/8461.html wypisano związki różnych pierwiastków, m.in. noblu i berkelu. Słowniki podają, że nobla. Co do Bk – różnie: berkela: https://sjp.pwn.pl/szukaj/berkel.html, berkelu: https://sjp.pwn.pl/so/berkel;4414106.html. Wszystkie pozostałe pierwiastki rodzaju męskiego mają w dopełniaczu -u (einsteinu, neptunu). Czy zatem noblu traktować jako błąd?

Chodzi tu o dobór końcówki dopełniacza rzeczowników męskich nieżywotnych, a jest to problem gramatyczny wyjątkowo skomplikowany. Wiadomo, że końcówkę -u przybierają m.in. rzeczowniki pochodzenia obcego, a także mające znaczenie materialne. Zasada ta sprawdza się zwykle w odniesieniu do nazw pierwiastków, z tym że rodzime nazwy rodzaju męskiego mogą mieć końcówkę -a, np. wapnia, węgla.

Chwiejność w odmianie pojawia się w przypadku nazw pierwiastków pochodzących od nazwisk (które zawsze mają -a, jeśli odmieniają się jak rzeczowniki), np. einsteina, nobla, mendelewa. Skoro jednak inne nazwy pierwiastków, nawet pochodzące od nazw osobowych, jak np. ferm, przyjmują końcówkę -u, byłbym za uznaniem jej za wzorcową. Opowiadam się tym samym za użyciem dopełniaczowych form noblu, berkelu, jednak te z alternatywną końcówką nie powinny być uznawane za błędne, najlepiej uznać je za poboczne warianty.

Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego