kogo czy czyje?
uprzejmnie proszę o wyjaśnienie, czy pytania typu: „Kogo to jest rower (bluzka, pies itd.)?” są poprawne. Tak się mówi w rodzinie mojego męża. U mnie zawsze mówiono: „Czyj to jest rower?” i tylko taka forma wydaje mi się być poprawną.
Bardzo dziękuję za odpowiedź.
Anna Mech
25.02.2009
25.02.2009
Szanowni Państwo, uprzejmnie proszę o wyjaśnienie, czy pytania typu: „Kogo to jest rower (bluzka, pies itd.)?” są poprawne. Tak się mówi w rodzinie mojego męża. U mnie zawsze mówiono: „Czyj to jest rower?” i tylko taka forma wydaje mi się być poprawną.
Bardzo dziękuję za odpowiedź.
Anna Mech
Zaimka dzierżawczo-pytajnego czyj używamy, gdy pytamy o posiadacza („Czyja jest ta książka? – To jest moja książka’’). W języku ogólnym użycie tego zaimka jest właściwe i poprawne. Kogo?, czego? wystąpi wówczas, gdy będziemy pytać o stojącą przy rzeczowniku przydawkę dopełniającą lub podmiotową (pisanie listu – czego?, poszukiwanie zaginionego – kogo?). W gwarach pojawiają się pytania z kogo? w miejscu czyj? („Kogo to je kapelusz?’’, „Kogu jes ta czopka?’’). Niestety, kartoteka Słownika gwar polskich w Instytucie Języka Polskiego PAN notuje niewiele takich konstrukcji (poświadczone są w Małopolsce, w Wielkopolsce, na Kaszubach). Wynika to ze sposobu gromadzenia materiału. Nacisk kładziono na kulturę materialną, duchową. Składnia gwarowa wymaga innego podejścia badawczego, innego typu materiału, nadal czeka na opracowanie. Trudno w tej sytuacji orzec, iż na używanie konstrukcji, o której mowa w pytaniu, wpływ mogła mieć na przykład gwara, dialekt, z którymi użytkownik języka się stykał (jeżeli oczywiście miało to miejsce).
Barbara Grabka, IJP PAN