-
13.03.2024
Polemizowałbym z tezą, że frazeologizm „a nuż (,) widelec” jest żartobliwym przekształceniem wyrażenia „a nuż”. Dość wspomnieć, że wydane w XIX wieku „Przysłowia polskie”, zebrane przez Franciszka Koraba-Brzozowskiego, zawierają wyrażenie „a nóż, a widelec!”. W dokładnie takim brzmieniu i takiej pisowni (z „ó”) występuje ono również w twórczości znanych polskich pisarzy: Michała Choromańskiego („Kotły Beethovenowskie”), Tadeusza Dołęgi-Mostowicza („Drugie życie doktora Murka”), Jarosława Iwaszkiewicza („Wzlot”) czy Stefana Kisielewskiego („Moje dzwony trzydziestolecia”). Wprawdzie już na początku XX stulecia pojawiła się pisownia z „u” (m.in. „Kurier Poranny” 1910, nr 333, s. 4: „Nagle błysnęła mi w głowie myśl: kupić bilet w tym kantorze, a może Pan Bóg dopomoże!… A nuż – a widelec!…”), jednak nie wyparła ona pierwotnego zapisu z o kreskowanym, o czym świadczą dość liczne przykłady występujące w tekstach XX-wiecznych. Nie widzę powodów, by współcześnie uznawać zapis z „u” za jedynie poprawny. Według mnie w przypadku żartów językowych opartych na podobieństwie brzmienia słów byłoby rozsądnie dać piszącemu wybór.
Patrycjusz Pilawski
Zagraj z nami!
Zgłoś uwagę
UWAGA: Po wysłaniu zgłoszenia, otrzymasz wiadomość mailową z prośbą o jego potwierdzenie.
A nuż (widelec)
A nuż (widelec)
13.03.2024
16.10.2017
Dlaczego we frazeologizmie a nuż, widelec stawiamy przecinek po nuż?Frazeologizm a nuż, widelec jest żartobliwym przekształceniem wyrażenia a nuż, używanego do wyrażenia obawy lub nadziei, że coś się wydarzy (np. Spróbuję ją odwiedzić, a nuż będzie w domu). Występująca tu partykuła nuż brzmi identycznie jak znany powszechnie rzeczownik nóż, co spowodowało kojarzenie go ze słowem widelec. Nie wiadomo, jak należy zapisywać zmodyfikowany frazeologizm: z przecinkiem (a nuż, widelec) czy bez (a nuż widelec) – element widelec nie pełni tu w zasadzie żadnej funkcji, nic nie znaczy, jest tylko asocjacyjnym dodatkiem do formy kanonicznej.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Newsletter
Chcesz otrzymywać nowości Poradni Językowej PWN? Zamów bezpłatny newsletter.