Anomalie w zakresie zgody rodzajowej

Anomalie w zakresie zgody rodzajowej

30.01.2023
24.01.2023

Szanowni Państwo!

Podmioty szeregowe sprawiają problemy szeregowym – nomen omen – użytkownikom języka. Czy „człowiek i regał przewrócili się” jest poprawnie? A „koń i regał” – przewróciły się czy przewrócili się? A „krowy i koń” weszli czy weszły?

Pozdrawiam serdecznie, z góry dziękując za odpowiedź

Jeśli jeden ze składników podmiotu szeregowego jest rzeczownikiem w rodzaju męskoosobowym, a drugi rzeczownikiem w rodzaju męskim, to orzeczenie powinno wystąpić w liczbie mnogiej w rodzaju męskoosobowym. Napiszemy zatem: Człowiek i regał się przewrócili. W zdaniach z choć jedną nazwą zwierzęcia w rodzaju męskim orzeczenie męskoosobowe jest jedynym możliwym, por. Koń i regał się przewrócili; Krowy i koń weszli do obory.

Adam Wolański
  1. 30.01.2023

    Dzień dobry,

    mam wątpliwość dotyczącą ostatniego z przykładów podanych w odpowiedzi. Skoro powiedzielibyśmy „Konie weszły” podobnie jak „Krowy weszły”, to dlaczego „Konie i krowy weszli”? Czy ten rodzaj nie byłby poprawny jedynie w np. zdaniu: „Krowy i chłopcy weszli”?

    Z pozdrowieniami

    Magda

    Magdalena Adamska
  2. 30.01.2023

    Szanowna Pani,

    odnoszę wrażenie, że komentuje Pani coś, czego w ogóle w swej odpowiedzi nie zawarłem. Pytanie i moja odpowiedź na nie dotyczyły podmiotu szeregowego krowy i koń, czyli rzeczownika krowa w liczbie mnogiej oraz rzeczownika koń w liczbie pojedynczej w rodzaju męskim. Pani komentuje natomiast podmiot szeregowy z dwoma rzeczownikami w liczbie mnogiej (konie i krowy). Tymczasem kategoria liczby ma w takich wypadkach znaczenie. Reguła mówi bowiem, że jeśli w podmiocie szeregowym występuje choć jedna nazwa zwierzęcia w rodzaju męskim (tzn. w l.poj., np. koń, kot, pies), to orzeczenie przyjmuje formę męskoosobową, por.

    Kobiety i pies bawili się na podwórku.

    Jaszczurki i kot wygrzewali się w słońcu.

    Dziewczyny i koń wbiegli do stajni.

    Pani – jak już wspomniałem – opisuje sytuację, w której podmiot składa się z rzeczowników różnorodzajowych, ale niemęskoosobowych, w liczbie mnogiej. W takim wypadku orzeczenie przybiera formę niemęskoosobową, por.

    Dziewczyny i konie stanowiły ulubiony temat tego malarza.

    Konie i krowy weszły do obory.

    Łączę pozdrowienia

    Adam Wolański

    Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego