Apelatywizacja

Apelatywizacja

16.07.2021
16.07.2021

Borykam się z następującym problemem: "Mercedes" to nazwa własna, natomiast słowo „samochód” to nazwa pospolita. Czy tłumacząc "Mercedes" na języki obce jako „samochód” (czyli zastępując nazwę własną nazwą pospolitą jako "car") doszłoby trwale do apelatywizacji?

Apelatywizacja to proces znaczeniowy polegający na tym, że nazwa własna, jednostkowa, staje się wyrazem pospolitym, nazywającym całą klasę zjawisk, przedmiotów, osób itd., por. np. amper w zn.jednostka natężenia prądu elektrycznego’ (od nazwiska Ampère), arafatka w zn. ‘rodzaj biało-czarnej chusty’ (od nazwiska Arafat), aspiryna w zn. ‘kwas acetylosalicylowy używany jako lek’ (od nazwy firmowej Aspirin), jasiek w zn. ‘odmiana fasoli’ (od zdrobnienia imienia Jan), napoleonka w zn. ‘ciastko z kremem’ (od nazwiska Napoleon).

Apelatywy powstają w wyniku ustanowienia nowej jednostki leksykalnej na bazie jednostki onimicznej i włączenia jej na stałe w obręb apelatywów. Są tworzone na gruncie określonego języka (jako derywaty semantyczne) lub też są zapożyczane (dotyczy to internacjonalizmów). W literaturze lingwistycznej próżno szukać przykładów procesu opisanego w pytaniu, który miałby doprowadzić do apelatywizacji nazwy marki Mercedes. Notabene nazwa ta uległa apelatywizacji w wielu językach, w których mercedes (zapisywany małą literą) oznacza samochód marki Mercedes.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego