Bernoulli, Vitali, Fibonacci

Bernoulli, Vitali, Fibonacci
30.07.2002
30.07.2002
Mam pytanie dotyczące wymowy nazwisk obcego pochodzenia, a dokładniej odmiany nazwisk Bernoulli i Vitali. Spotkałem sie z opinią, że wymowa [Bernuliego], [Vitaliego] jest niepoprawna, należy zaś mówić [Bernulego] i [Vitalego]. Czy to prawda i skąd się to wzięło? A jak będzie z wymową Fibonacciego?
Dziękuję.
Ten problem fonetyczny wynika, przynajmniej w pewnej mierze, z ortografii. Słownik ortograficzny języka polskiego pod red. M. Szymczaka stwierdza: „W nazwiskach [włoskich – J.G.] zakończonych na -li przed końcówkami -ego, -emu, literę i opuszczamy, gdyż litera ta przed samogłoską oznacza zmiękczenie poprzedzającej spółgłoski, co w tym wypadku jest niepotrzebne, gdyż spółgłoska l jest miękka”. W związku z tym napiszemy i powiemy np.: Botticelli [wym. Boticzelli], Botticellego [Boticzellego], Botticellemu [Boticzellemu], z/o Botticellim [Boticzellim], a także: Vitali, Vitalego [Witalego], Vitalemu [Witalemu], z/o Vitalim [Witalim].
Z nazwiskiem Bernoulli problem jest bardziej złożony. O wymowie i pisowni nazwisk decyduje bowiem zwykle ich pochodzenie, zaś członkowie rodziny Bernoullich, jak informuje Nowa encyklopedia powszechna PWN, pochodzili z Antwerpii, a od końca XVI w. zamieszkali w Szwajcarii. W związku z tym nazwisko to traktuje się na ogół jako niemieckie [wym. BerNUli] lub, rzadziej, francuskie [BernuJI]. W konsekwencji stosuje się pisownię Bernoulli, Bernoulliego, Bernoulliemu, z/o Bernoullim. Pisownia – jak widzimy – jest nieco inna niż w przypadku nazwisk włoskich, lecz wymowę opieramy na tej samej zasadzie, toteż najlepiej wymawiać [Bernulego, Bernulemu].
Warto nadmienić, że w literaturze matematycznej znaczną przewagę mają formy z literą i: (prawo, twierdzenie, schemat itd.) Bernoulliego. Zapis taki możemy więc uznać za zgodny z tradycją. Nazwisko Fibonacci wymówimy zaś następująco: [Fibonaczczi, Fibonaczczjego].
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego