Boguszów-Gorce

Boguszów-Gorce
27.09.2002
27.09.2002
Dzień dobry.
Proszę o odpowiedź, jak prawidłowo odmienić nazwę miejscowości dolnośląskiej Boguszów-Gorce. Czy powinno to być Boguszowa-Gorc, czy też Boguszowa-Gorców?
Spotkałam się z obiema wersjami, mieszkańcy raczej mówią Boguszowa-Gorc, taka też wersja jest na oficjalnej stronie internetowej miasta. Są jednak osoby, które twierdzą, że powinno się odmieniać tak, jak nazwę regionu Gorce, czyli – Gorców. Proszę o wyjaśnienia. Pozdrawiam serdecznie
Natasza Chyb
Problem przez Panią poruszony pojawia się bardzo często w odmianie tych nazw geograficznych, które miewają specyficzne, lokalnie używane formy fleksyjne. Najbardziej znanym przykładem takiej rozbieżności jest dopełniacz od nazwy Tychy – choć w mieście i jego okolicy używa się niemal wyłącznie formy do Tychów, część podręczników poprawnościowych (z wyjątkiem niektórych wydanych w ostatnich latach) zaleca formę do Tych jako jedyną.
Tego rodzaju lokalne zwyczaje językowe nastręczają wiele trudności użytkownikom języka polskiego, na przykład nazwy miejscowości o formie liczby mnogiej na ogół mają w dopełniaczu tzw. końcówkę zerową, np. Kielce – do Kielc, Kowary – do Kowar; jest to jednak tylko tendencja, choć wyraźna, nie reguła, bo mamy też: Beskidy – do Beskidów, Dwikozy – do Dwikozów itd. Także w Boguszowie-Gorcach znana jest lokalna forma dopełniacza – mówią tam przeważnie: jestem z Boguszowa-Gorc, jadę do Boguszowa-Gorc itp. Czy można w związku z tym używać formy do Boguszowa-Gorców? Oczywiście, a to z paru ważnych powodów.
1) Lokalne formy należy respektować w całej Polsce wtedy, gdy chodzi o często używane nazwy geograficzne, powiemy więc np. do Bydgoszczy, Jarosławia, Tłuszcza, nie inaczej. Nie możemy jednak narzucać ogółowi Polaków zwyczajów lokalnych w użyciu nazw małych miejscowości, ponieważ zwyczaje te są nieprzewidywalne, a liczba takich „nietypowych” form jest znaczna, np. nazwa Chełsty może mieć lokalnie dopełniacz Chełstów (gdy jest to wieś niedaleko Żarnowa w Piotrkowskiem) lub Chełst (jeśli jest to wieś koło Różana w Ostrołęckiem).
2) Kilka ogólnie dostępnych słowników, począwszy od „Słownika etymologicznego miast i gmin PRL” Stanisława Rosponda (autora wielu publikacji na temat nazw miejscowych), podaje dopełniacz z końcówką -ów jako właściwy. Taką formę podaje również „Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce”, co jest szczególnie ciekawe, skoro na stronach internetowych firmowanych przez urząd miasta jest tylko forma Boguszowa-Gorc. Muszę jednak powiedzieć, że nie jest to jedyny znany mi przykład rozbieżności między tym wykazem a lokalnymi zwyczajami językowymi.
Formę do Boguszowa-Gorc należy w związku z tym uznać za regionalizm. Regionalizmami nazywamy takie elementy językowe, których zasięg jest ograniczony tylko do części obszaru, na którym używa się języka polskiego. A skoro akceptujemy regionalne warianty w słownictwie (np. borówka/ czarna jagoda, grysik/ kasza manna), możemy też zaakceptować i lokalne, i utworzone na mocy reguły formy odmiany nazw własnych. Tym bardziej że istnieją precedensy tego rodzaju – proszę sprawdzić w słownikach poprawnej polszczyzny hasło „Białobrzegi”.
W użyciu ogólnopolskim proponuję używać formy Boguszowa-Gorców, skoro stoi za nią autorytet kilku publikacji. A że język jest narzędziem porozumiewania się, a porozumiewanie się sztuką, toteż radzę, gdy Pani będzie w miejscowości, o której mowa, używać dopełniacza do Boguszowa-Gorc.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego