Ciężko a trudno

Ciężko a trudno
10.12.2018
10.12.2018
Szanowni Państwo!
Ciężko zamiast trudno to niewątpliwie paskudny potocyzm (ciężko ocenić, to może być ciężkie do zrobienia). Czy równie potoczne są zwroty ciężki dzień, ciężkie życie, wzdychać ciężko, musi być ci ciężko, ciężka choroba, ciężkie kroki? Można ten przysłówek zamienić innym(i)? Czy może jest tak z kopaniem rowów – raczej nie jest to trudna praca, ale niewątpliwie ciężka? Jak sobie poradzić z takimi zwrotami?
Przysłówek ciężko powstał (co oczywiste) od przymiotnika ciężki. Ten w jednym ze swych znaczeń – gdy wskazuje na coś przykrego, coś, co trudno znieść, co wydaje się przytłaczające dla człowieka – jest synonimem wyrazu trudny (por. ciężka sytuacja materialna = trudna sytuacja materialna, ciężkie czasy = trudne czasy, ciężki los = trudny los itp.). Podobna analogia jest między znaczeniami przysłówków trudno i ciężko – są synonimami, jeśli wskazują na dolegliwość, przykrość znoszenia czegoś: ciężko mu się wtedy żyło = trudno mu się wtedy żyło, ciężko o tym mówić = trudno o tym mówić – takie użycia uznamy za najbardziej standardowe. Jak wiemy, zakres stosowania przysłówka ciężko bardzo się rozszerza – obecnie jest on zamiennikiem słowa trudno nawet w tych kontekstach, w których nie jest realizowane opisane znaczenie związane z przytłoczeniem (a to właśnie wyobrażenie trudności jako przytłaczającej sprawia, że uaktywnia się metafora ciężaru i że użycie słowa ciężko ma motywację semantyczną): ciężko znaleźć coś w tym słowniku…, ciężko stwierdzić, czy on ma rację…, ciężko to ocenić itd. Takie użycia sytuują się na granicy akceptowalności, i to tylko w wypowiedziach potocznych, natomiast nie są do zaakceptowania w tekstach oficjalnych (a coraz częściej, niestety, można je znaleźć nawet w pracach magisterskich).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego