Źródeł tego frazeologizmu należy doszukiwać się raczej w języku francuskim, w którym rzeczownik oznaczający gwóźdź – clou – ma znaczenie przenośne: ‘coś, co przyciąga uwagę’ (Le clou d'une pièce, d'un spectacle, d'une fête – dosł. gwóźdź sztuki, spektaklu, święta/imprezy). Zresztą, także w polszczyźnie występuje to samo słowo (niezaadaptowane do naszego systemu – zapisywane i wymawiane zgodnie z oryginałem) – w znaczeniu ‘najważniejszy punkt czegoś, najciekawsza część czegoś’ (clou wystąpienia, clou imprezy itd.). Jak widać, clou w naszym języku ma dość szeroką łączliwość, natomiast gwóźdź „okrzepł” tylko w połączeniu z rzeczownikiem program i wraz z nim tworzy frazeologizm.

Znaczenie ‘coś, co przyciąga uwagę’ we francuszczyźnie pojawiło się w związku z… pręgierzem. Otóż zwrot oznaczający postawienie kogoś pod pręgierzem – clouer au pilori (dosłownie przygwoździć do pręgierza) – był również używany jako frazeologizm znaczący ‘przykuć uwagę’. Na jego podstawie utworzono wtórne znaczenie rzeczownika gwóźdź (clou) – ‘coś, co przykuwa uwagę’.