Imiona i nazwiska białoruskich i ukraińskich artystów w polskim folderze
Szanowni Państwo,
pracuję w instytucji kulturalnej, w której odbędą się koncerty z udziałem artystów ukraińskich i białoruskich. Artyści podają swoje imiona i nazwiska w wersji z paszportów, tj. wg transliteracji przyjętej przez władze ich krajów. W jakiej formie powinno się te imiona i nazwiska zamieszczać w folderach i innych materiałach informacyjnych? Czy należy zachować formę podaną przez artystów (zgodnie z zasadą, że o brzmieniu nazwy decyduje jej dysponent), czy też — imiona i nazwiska powinno dostosować do zwyczajów polskiej pisowni? A może należałoby podać obie wersje imion i nazwisk? Jak jednak wówczas należałoby oznaczyć te obie formy?
Z poważaniem
Czytelniczka
Folder oraz inne materiały informacyjne wydane w języku polskim dla polskiego odbiorcy powinny być dla niego przyjazne. A będą takie wyłącznie wówczas, kiedy imiona i nazwiska białoruskich i ukraińskich artystów – zapisywane oryginalnie cyrylicą – zostaną poddane polskiej transkrypcji według zasad opisanych np. tu:
- Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu białoruskiego, por. biał. Святлана Георгіеўна Ціханоўская → Swiatłana Hieorhijeuna Cichanouska (a nie: Sviatlana Hieorhiyeuna Tsikhanouskaya),
- Transliteracja i transkrypcja współczesnego alfabetu ukraińskiego, por. ukr. Володимир Олександрович Зеленський → pol. Wołodymyr Ołeksandrowycz Zełenski (a nie: Volodymyr Oleksandrovych Zelenskyy).
Automatyczna konwersja cyrylicy na łacinkę – m.in. według powyższych reguł – jest dostępna w serwisie Ushuaia.pl.
Dodatkowo nazwiska ukraińskie zakończone na -ий, -ський i -цький powinny otrzymać polskie zakończenia: -y, -ski i -cki. Z kolei białoruskie nazwiska kobiet o zakończeniu -цкая i -ская powinny przybrać zakończenie -cka i -ska. Nazwiska te odmienia się wówczas tak samo, jak odpowiednie nazwiska polskie, por. np.
- Мирний – Myrny, Myrnego, Myrnemu, (o) Myrnym,
- Зеленський – Zełenski, Zełenskiego, Zełenskiemu, (o) Zełenskim,
- Могильницький – Mohylnycki, Mohylnyckiego, Mohylnyckiemu, (o) Mohylnyckim,
- Уліцкая – Ulicka, Ulickiej, Ulicką,
- Дольская – Dolska, Dolskiej, Dolską.
Poddanie zapisywanych cyrylicą nazw własnych osobowych polskiej transkrypcji nie może przynieść nikomu ujmy. Dzięki temu zabiegowi wszystkie nazwy będą łatwe do odczytania i wymówienia dla Polaków. Transkrypcja pozwoli bowiem zapisać za pomocą polskich znaków ortograficznych najbliższą oryginałowi wymowę poszczególnych nazw. Posługiwanie się zapisem łacińskim dostępnym w paszportach nie umożliwi tego. W dokumentach białoruskich i ukraińskich stosuje się latynizację o charakterze międzynarodowym (tzn. wymowa nazw jest zapisywana na sposób angielski, por. np. v (= [w]), y (= [j]), sh (= [sz]), zh (= [ż]) itp.), przy czym oba systemy nieznacznie się różnią. W skrajnej sytuacji może się zdarzyć i tak, że nazwisko tak samo zapisywane w cyrylicy białoruskiej i ukraińskiej będzie miało odmienną konwersję w białoruskim i ukraińskim paszporcie. Powielenie tych różnic w polskich materiałach informacyjnych nie przyniesie raczej niczego dobrego.
