Ingerencje w tekst cytatu

Ingerencje w tekst cytatu

9.04.2023
9.04.2023

Witam, nurtuje mnie, jak oznaczać w cytowanych fragmentach, które są w cudzysłowie pominięty tekst, bo w angielskim są 3 kropki „...”, a jak wstawione słowo wyjaśniające typu „ten” jest wstawiane w nawiasie (ten), czy po polsku nawias też obowiązuje przy trzykropku, albo to się zmienia i nie jest konieczny, i czy jest jakaś różnica między nawiasem kwadratowym a okrągłym?

Wszelkiego typu ingerencje w tekst cytatu, czyli opuszczenia, wtrącenia, komentarze czy wyróżnienia typograficzne, muszą być stosownie oznaczone. Najczęściej ujmuje się je w nawiasy kwadratowe, por. np.

  • Senat zwrócił się ze stosownym zapytaniem w tej sprawie do wszystkich tamtejszych księgarzy i drukarzy i już 20 sierpnia listownie powiadomił Krasickiego, że wymienione dzieło „nie znajduje się [...] ani pod ich prasą, ani w księgarniach”.
  • Wyrazem świadomości tej „sensualistycznej” zasady tworzenia są słowa samego Sienkiewicza z cytowanego już Listu z Rzymu: „Dziwne myśli przychodzą do głowy podróżnikowi, gdy się raz tu [w Rzymie] znajdzie i stanie jakby oko w oko z przeszłością”.
  • Autorka pisze, iż „Gatunek ujawnia się na zasadzie «podobieństwa rodzinnego» (pojęcie wprowadzone przez australijskiego [sic] filozofa i logika Ludwiga Wittgensteina) w konkretnych realizacjach tekstu”.
  • Co ujawnia się także w strukturze składniowej i wersyfikacyjnej tej strofy, jakby w myśl formuły Błońskiego: „Ideałem h a r m o n i i [podkr. moje] jest dychotomiczny podział strofy, wewnątrz zaś stworzonych całostek – ponowne symetryczne cięcia, pojawiające się wszakże mniej regularnie, by zachować rozmaitość frazowania”.

Nawiasy kwadratowe są jednoznacznymi oznaczeniami edytorskimi. Z kolei nawiasy okrągłe są zarezerwowane dla oryginalnego tekstu autorskiego. Dzięki temu na pierwszy rzut oka odróżniamy dopisek nawiasowy edytora od wtrącenia nawiasowego autora tekstu, por. np.

  • Autor napisał: „Ucięcie początkowych lub końcowych wyrazów w cytowanym zdaniu (lub zdaniach) nie musi być koniecznie oznaczone wielokropkiem w nawiasie, w szczególności gdy cytowany fragment tłumaczy się sam przez się. Częstokroć jednak autorzy lub redaktorzy pozostawiają te oznaczenia [w pozycji inicjalnej i/lub finalnej cytatu] dla podkreślenia, iż przytaczany tekst nie stanowi całostki formalnej”.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego