Interpunkcja zdań z trzeba (potrzeba)

Interpunkcja zdań z trzeba (potrzeba)
20.03.2016
20.03.2016
Szanowni Państwo,
chciałbym się dowiedzieć, jak wobec specyficznego, quasi-czasownikowego statusu takich wyrazów jak trzeba, potrzeba powinna wyglądać interpunkcja w pewnych zdaniach. Np.
Zrobił więcej(,) niż trzeba/potrzeba,
Wszystko wygląda(,) jak trzeba,
Powiedzieć(,) komu trzeba,
Zrobić(,) co trzeba.
Ponadto niektóre z tych zdań można chyba uznać za sfrazeologizowane.

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Wyrazy typu: trzeba, wolno, warto, można, należy, powinien itp. określane są mianem czasowników niewłaściwych (defektywnych). Nie spełniają bowiem wszystkich kryteriów czasownika, lecz mogą pełnić w zdaniu funkcję orzeczenia. Czasownik trzeba ma dwa znaczenia: 1) ‘powinno się, należy, wypada’ i 2) ‘ktoś, coś jest potrzebne, konieczne, nieodzowne, niezbędne dla kogoś, ktoś potrzebuje kogoś, czegoś’. W znaczeniu 1. i 2. trzeba może występować w połączeniu z bezokolicznikiem, np. Trzeba być uczciwym; Trzeba było iść dalej. W znaczeniu 2. czasownik bywa używany w funkcji orzecznika, por. Trzeba nam pieniędzy; Do ciasta trzeba kilograma mąki.
Interpunkcja zdań z użyciem trzeba (potrzeba) uzależniona jest od funkcji zdaniotwórczej czasownika i/lub stopnia sfrazeologizowania frazy, w której jest on użyty, por.
Robił tylko tyle, ile trzeba [było zrobić].
Trzeba przyznać, że miał rację.
Jak się powiedziało A, to trzeba powiedzieć B
[fraz. jeśli (jak) się powiedziało a, (to) trzeba powiedzieć b ‘jeśli się coś rozpoczęło, to trzeba to doprowadzić do końca’].

ale:

Zachowywali się jak trzeba [fraz. (tak) jak trzeba ‘we właściwy sposób; tak jak należy’].
Wyglądała jak trzeba [fraz. (tak) jak trzeba ‘odpowiednio’].
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego