Jak zostać posłem lub posłanką?
Dzień dobry
Czy stosowanie form żeńskich i męskich obok siebie, połączonych spójnikiem lub (zamiast jednej formy męskiej), jest poprawne? Mam na myśli zdanie: Jak zostać posłem lub posłanką? Lub jest spójnikiem rozłącznym, a zatem powinien rozdzielać przeciwstawne pojęcia, a tutaj opisuje ten sam zawód. Z drugiej strony, zastosowanie spójnika i (Jak zostać posłem i posłanką) również brzmi źle, bo sugeruje łączenie dwóch różnych stanowisk. Czy jedyną poprawną formą jest tu rodzaj męski?
Rzeczywiście, spójniki lub oraz albo w języku potocznym (nieprawnym) są spójnikami rozłącznymi, komunikującymi, że możliwa jest tylko jedna z dwóch wzajemnie wykluczających się możliwości. W opisanej przez Pana sytuacji mamy do czynienia ze skrótem myślowym – w istocie bowiem chodzi o wyrażenie treści: Jak zostać posłem lub, jeśli jesteś kobietą, posłanką? Jeśli nie chcemy posługiwać się tak długą formą, można zastosować nawias, co jednak nie będzie bardzo zręczne: Jak zostać posłem (posłanką)?
Odniesienie do obu płci formy męskiej (Jak zostać posłem?) jest poprawne gramatycznie, gdyż rzeczowniki męskie mają charakter generyczny, tzn. odnoszą się do obiektów męskich i żeńskich. Może być jednak nieakceptowalne ze względów społecznych i tożsamościowych (wiele kobiet woli, by odnoszono do nich formy żeńskie).