Każdemu według potrzeb

Każdemu według potrzeb
5.05.2006
5.05.2006
Co oznacza zwrot „Każdemu według potrzeb”?
Przytoczone wyrażenie występuje w różnych wariantach i ma dość długą historię, por.: „Każdy według swoich zdolności, każdej zdolności według jej zasług” (Doktryna Saint-Simona, 1830, autorstwa Saint Armanda Bazarda); „Każdemu według jego potrzeb, od każdego według jego sił” (Voyage en Icarie, 1840, Etienne’a Cabeta); „Każdy według swych zdolności, każdemu według jego potrzeb” (Krytyka Programu Gotajskiego, 1891, Karola Marksa); sparafrazowane „Od każdego według jego zdolności, każdemu według jego pracy” (Konstytucja ZSRR z 1936 r.) – informacje podaję za: H. Markiewicz, A. Romanowski, Skrzydlate słowa, PIW, Warszawa 1990.
Z językoznawczego punktu widzenia wątpliwości znaczeniowe może budzić archaiczne już dziś określenie „według potrzeb”, a jeszcze wcześniej „wedle potrzeby”, co znaczyło ‘tyle, ile trzeba; dosyć’; por. np. „Wedle potrzeby długi” (Troc); „Weź pieprzu wedle potrzeby” (Troc); „Stary praktyk nigdy nadto konia nie rozpuszcza, jeno wedle potrzeby go miarkuje” (H. Sienkiewicz); „Jedźże więc, kiedy tak chcesz, zabaw się tam wedle potrzeby, ale wracaj nam w czas” (Z. Kaczkowski).
A zatem „każdemu według potrzeb” znaczy ‘każdemu tyle, ile trzeba, ile należy; wystarczająco, dostatecznie dużo’.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego