Kiedy używać inicjałów?

Kiedy używać inicjałów?
16.06.2003
16.06.2003
Szanowni Państwo,
czy istnieje jakaś norma odnośnie używania przed nazwiskami inicjałów bądź pełnych imion w tekstach naukowych (tudzież tekstach „bardziej eleganckich”). Czy lepiej jest pisać „A. Kowalska odkryła Amerykę” czy też „Anna Kowalska odkryła…”? Czy używanie samego nazwiska („Kowalska odkryła…”) jest uznawane za nieeleganckie?
Istnieje zasada stosowana w edytorstwie, mówiąca o tym, że nazwisko pojawiające się w tekście po raz pierwszy opatrywane jest pełnym imieniem. To samo nazwisko, występujące w tymże tekście po raz drugi i kolejny, może pojawić się tylko z inicjałem imienia. Zasada ta nie dotyczy oczywiście przypisów i bibliografii.
Samo nazwisko, bez inicjału imienia, można zastosować w takich kontekstach, w których nazwisko to pojawia się wielokrotnie. Na przykład w obrębie polemiki z autorem, którego poglądy poddajemy szczegółowej analizie, przeciwstawiając je własnym poglądom. Wówczas, ze względu na ekonomiczność wypowiedzi, inicjał imienia możemy pominąć; pod warunkiem, że nazwisko to nosi jedna tylko osoba, i odbiorca tekstu nie będzie miał kłopotów z identyfikacją.
Używanie samego nazwiska rzeczywiście uchodzi za nieeleganckie. Trudno jednak sformułować w tym zakresie zasadę ogólnie obowiązującą. Na ogół nie zaleca się używania samego nazwiska w tekstach mówionych, których autor pozostaje z osobą, którą wyodrębnia spośród innych osób za pomocą nazwiska, w relacjach towarzyskich, zawodowych itp., i to najczęściej w relacjach na pan, pani. Nie wypada więc doktorantce, referującej pracę swojego promotora, mówić o nim, używając samego nazwiska (nie: „Kowalski stoi na stanowisku…”, tylko „Adam Kowalski stoi na stanowisku…” lub „Profesor Kowalski stoi na stanowisku…”). Rozstrzyga o tym ta sama zasada savoir vivre'u, która każe uczyć dziecko, że o sąsiadce nie wypada mówić Kowalska, lecz pani Kowalska.
Małgorzata Marcjanik, prof., Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego