Kiedy w pół, a kiedy wpół

Kiedy w pół, a kiedy wpół
22.05.2018
22.05.2018
Mam pytanie w związku z pisownią łączną połączenia w+pół. Wg podpunktu a) reguły [145] piszemy w pół w znaczeniu ’w połowie’. Jednak zgodnie z b) napiszemy wpół w znaczeniu ’na połowę, w połowie’. Podane przykłady co nieco wyjaśniają, jednak wydaje mi się to pewną sprzecznością. Czy można uznać, że zakres użycia wpół wyczerpuje hasło słownikowe wpół z dopiskiem „(objąć, przekroić, zgiąć)”? A jeśli nie, to w jakich jeszcze kontekstach napiszemy łącznie w znaczeniu ’w połowie'?
Pisownię przyimka w z liczebnikiem ułamkowym pół – raz rozdzielną, raz łączną – można zapamiętać w ten sposób, że: pisze się rozdzielnie w pół wtedy, gdy po pół występuje rzeczownik w dopełniaczu, np. przerwać w pół zdania, zamilknąć w pół słowa, zatrzymać się w pół drogi, załatwić coś w pół godziny itp. W pół znaczy wtedy to samo, co w połowie (przerwać w połowie zdania, zamilknąć w połowie słowa, zatrzymać się w połowie drogi itp.). Słowo wpół jest pojemniejsze semantycznie, oznacza ‘na połowę, na środku czegoś, na dwoje, w pasie’ i zwykle nie pojawia się po nim żaden inny wyraz. Napisze się zatem: rozbić talerz wpół, zgiąć się z bólu wpół, złożyć kartkę wpół, przekroić jabłko wpół, objąć kogoś wpół. Pisownię łączną wpół wybierzemy również wtedy, gdy mamy na myśli ‘moment w połowie między dwiema pełnymi godzinami’ (np. spotkajmy się o wpół do dziesiątej).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego