Kiwali głową czy głowami?

Kiwali głową czy głowami?
21.11.2014
21.11.2014
Szanowni Państwo,
Czy zdanie: „Scena, która się rozgrywa, świadczy o odwiecznym błędzie mężczyzn, którzy przywłaszczywszy sobie rolę uwodzicieli, biorą pod uwagę tylko kobiety (…)” jest poprawne (rolę nie role)? Dlaczego w literaturze często zdarzają się zdania typu „Sąsiadki kiwnęły głową” – skoro były dwie sąsiadki i każda miała swoją głowę? Gdzie mogę znaleźć tę zasadę?
Gdyby w zacytowanym zdaniu użyć formy lm, czyli role uwodzicieli, to czytelnik pewnie pomyślałby, że istnieją różne takie role. Sięgnięcie po formę lp nadaje wypowiedzi inny sens.
Jeśli chodzi o drugi przykład, to teoretycznie zdanie „Kiwali głowami” mogłoby sugerować, że mowa o wielu osobach, z których każda ma więcej niż jedną głowę. Zdanie „Kiwali głową”, także czysto teoretycznie, mogłoby sugerować zaś, że mowa o wielu osobach mających w sumie tylko jedną głowę. W praktyce groźba nieporozumienia nie powstaje, a zwyczaj językowy daje tu pierwszeństwo konstrukcjom z dopełnieniem w lm. Nie jest to jednak ogólna zasada, gdyż np. w zwrocie leżeć do góry brzuchem rzeczownik występuje w lp. Tu akurat przyczyną jest zapewne idiomatyczny charakter tego zwrotu, lecz myślę, że problemu ta obserwacja nie wyczerpuje. Na wszelki wypadek lepiej każdorazowo sprawdzić frekwencję obu wariantów w NKJP lub choćby na stronach WWW.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego