Kto z kim szedł?

Kto z kim szedł?
3.10.2018
3.10.2018
Poniżej przedstawię parę przykładów, co do których mam wątpliwości.
(1) Mały chłopiec i jego mama – szły czy szli?
(2) Małe dziecko i jego mama – szły czy szli?
(3) Mama wraz z synkiem – szły czy szli?
(4) Kobieta i pies – szły czy szli?
(5) Kobieta i piesek – szły czy szli?
(6) Kobieta i piesek maskotka – szły czy szli?
(7) Kobieta i rower stali czy stały na deszczu?
(8) Chłopaki szły.
(9) Chłopaki z dziewczynami – szły czy szli?
(10) Chłopaki i pies – szli czy szły?

Dziękuję.
W zdaniach pierwszym i trzecim jednym z elementów podmiotu jest rzeczownik męski osobowy (chłopiec, synek), co sprawia, że orzeczenie przybierze formę rodzaju męskoosobowego: (1) Mały chłopiec i jego mama szli, (3) Mama wraz z synkiem szli.
W zdaniach ósmym i dziewiątym mamy rzeczownik chłopak w niemęskoosobowej formie mianownika liczby mnogiej: te chłopaki – orzeczenia zatem muszą mieć formę niemęskoosobową: (8) Chłopaki szły, (9) Chłopaki z dziewczynami szły. Gdyby użyto tu formy męskoosobowej (przez niektórych niesłusznie uważanej za błędną) chłopacy, to należałoby ją połączyć z orzeczeniem w takiej samej formie: Chłopacy szli, Chłopacy z dziewczynami szli.
W zdaniach szóstym i siódmym występują rzeczowniki niemęskoosobowe (kobieta, rower, piesek maskotka), a zatem orzeczenie też będzie miało formę niemęskoosobową – Kobieta i rower stały, Kobieta i piesek maskotka szły.
W pozostałych zdaniach nie występują rzeczowniki męskoosobowe, a mimo to orzeczenie będzie miało formę męskoosobową: (2) Małe dziecko i jego mama szli, (4) Kobieta i pies szli, (5) Kobieta i piesek szli, (10) Chłopaki i pies szli. Rodzaj męskoosobowy pełni tu funkcję wtórną – nie jest wykładnikiem męskoosobowości, lecz informuje o tym, że w skład podmiotu wchodzą nazwy o niejednorodnym charakterze. Jedynie w zdaniu (2), w którym w skład podmiotu szeregowego wchodzi rzeczownik dziecko i nazwa żeńska, możliwe jest użycie czasownika w formie niemęskoosobowej: Małe dziecko i jego mama szły (oprócz poprawnego: Małe dziecko i jego mama szli). W zdaniach, w których jednym z elementów podmiotu jest nazwa zwierzęcia w rodzaju męskim, a drugim – nazwa żeńska, orzeczenie musi przyjąć formę męskoosobową.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego