Łączliwość normatywna większości
Z góry dziękuję za udzielenie odpowiedzi.
4.06.2020
4.06.2020
Proszę o informację na temat poprawności użycia sformułowania duża większość. Określenie to wydaje się być poprawnym gramatycznie i mieć sens (wszak większość może mieć różną skalę i być np. znikomą lub przytłaczającą), jednak według mnie duża większość brzmi dziwnie, zwłaszcza kiedy zestawiam z nią podobnie skonstruowaną małą większość.Z góry dziękuję za udzielenie odpowiedzi.
Kwestia, która została poruszona w liście, ilustruje zjawisko tzw. łączliwości normatywnej wyrazów. Łączliwość wyrazu to zakres jego połączeń z innymi wyrazami. Jeśli wynika on z cech znaczeniowych słowa, mamy do czynienia z łączliwością systemową (jej zaburzenie powoduje powstanie błędu logicznego, czyli konstrukcji pozbawionej sensu), jeśli zaś jest ograniczony wymaganiami wynikającymi ze zwyczaju językowego, mówimy o łączliwości normatywnej (jej zaburzenie powoduje powstanie poczucia, że „coś jest nie tak”, że „tak się nie mówi”). I tak, logicznie rzecz biorąc, można byłoby powiedzieć duża / mała większość (i to właśnie jest łączliwość systemowa), jednak tak się po prostu nie mówi (i nie ma na to wyjaśnienia logicznego). Mówi się za to: znaczna / nieznaczna większość (czyli używa się jednego z synonimów przymiotnika duży i jednego z synonimów przymiotnika mały), a jeśli ktoś chciałby zapytać, dlaczego tak się mówi, to jedyną sensowną odpowiedzią jest: bo tak się mówi (a ujmując rzecz bardziej fachowo: bo jest to łączliwość normatywna).
Dziękuję za przywołanie tego przykładu. Pozwoliłam sobie na obszerniejsze wyjaśnienie z myślą o studentach polonistyki, którym zdarza się (mam nadzieję!) korzystać z poradni w związku z zajęciami z kultury języka polskiego, na których omawia się łączliwość leksykalną.
Dziękuję za przywołanie tego przykładu. Pozwoliłam sobie na obszerniejsze wyjaśnienie z myślą o studentach polonistyki, którym zdarza się (mam nadzieję!) korzystać z poradni w związku z zajęciami z kultury języka polskiego, na których omawia się łączliwość leksykalną.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski