Myślnik, pauza, minus
5.11.2015
5.11.2015
Myślnik, pauza, półpauza, minus (znak odejmowania). Który jest który, oraz który gdzie, jak i dlaczego. Znak interpunkcyjny, jakim jest myślnik, przyjmuje w typografii alternatywny kształt: pauzy (—; ang. em dash jako że ma długość tekstowej litery m) lub półpauzy (–; ang. en dash jako że ma długość tekstowej litery n)). W obrębie jednego tekstu lub tekstów powiązanych (seria, cykl, czasopismo itp.) w funkcji myślnika należy stosować konsekwentnie jeden z tych znaków.
Myślnik w interpunkcji pełni różne funkcje, m.in. stawia się go przed członem nieoczekiwanym (zaskakującym) czytelnika, często oznacza się nim opuszczone bądź niewypowiedziane fragmenty tekstu. Podwojonych myślników używa się do wyodrębniania fragmentów zdania. Tego typu użycia szczegółowo kodyfikują normy interpunkcyjne. Niezależnie od użycia półpauzy w funkcji myślnika uzyskała ona właściwe tylko dla siebie zastosowania edytorskie, niekodyfikowane na razie w słownikach ortograficznych. Oznacza to, że jeśli w funkcji myślnika używamy pauzy, to w zastosowaniach „pozamyślnikowych” zmuszeni będziemy użyć półpauzy. Jeśli natomiast w funkcji myślnika używamy półpauzy, nie będzie typograficznej różnicy pomiędzy myślnikiem a półpauzą niemyślnikiem. W funkcjach edytorskich półpauzę stosuje się – bez spacji z obu stron – przede wszystkim w wyrażeniach liczbowych i słownych określających pewien zakres (‘od… do…’) lub oznaczających wielkość przybliżoną (‘mniej więcej’), np. w latach 1989–92, 5–10 procent, sześć–siedem dni, trzy–cztery miliony , w wyrażeniach słownych ukazujących pewne relacje przestrzenne (‘kierunek od… przez… do…’), np. pocisk ziemia–powietrze, rajd Paryż–Dakar, lot Paryż–Nowy Jork, a także w wyrażeniach słownych ukazujących pewne relacje między osobami, instytucjami, państwami itp. (‘między jedną stroną a drugą’), np. szczyt Reagan–Gorbaczow, stosunki państwo–kościół, mecz Polska–Anglia.
Znak odejmowania (różnicy) to oddzielny znak typograficzny (−), stosowany we wzorach matematycznych i innych, czasami także w tekstach słownych na oznaczenie liczb ujemnych. Jest projektowany w danym kroju pisma w taki sposób, aby odpowiadał wysokością i szerokością innym operatorom matematycznym (np. +, =). W większości krojów znak minus ma taką samą szerokość jak cyfry, aby ułatwić wyrównywanie liczb w tabelach. We wzorach matematycznych znak minus oddzielony jest z obu stron spacjami, np. 4 − 2 = 2, natomiast jako znak liczby ujemnej przylega do niej bez odstępu, np. −2 stopnie Celsjusza.
Myślnik w interpunkcji pełni różne funkcje, m.in. stawia się go przed członem nieoczekiwanym (zaskakującym) czytelnika, często oznacza się nim opuszczone bądź niewypowiedziane fragmenty tekstu. Podwojonych myślników używa się do wyodrębniania fragmentów zdania. Tego typu użycia szczegółowo kodyfikują normy interpunkcyjne. Niezależnie od użycia półpauzy w funkcji myślnika uzyskała ona właściwe tylko dla siebie zastosowania edytorskie, niekodyfikowane na razie w słownikach ortograficznych. Oznacza to, że jeśli w funkcji myślnika używamy pauzy, to w zastosowaniach „pozamyślnikowych” zmuszeni będziemy użyć półpauzy. Jeśli natomiast w funkcji myślnika używamy półpauzy, nie będzie typograficznej różnicy pomiędzy myślnikiem a półpauzą niemyślnikiem. W funkcjach edytorskich półpauzę stosuje się – bez spacji z obu stron – przede wszystkim w wyrażeniach liczbowych i słownych określających pewien zakres (‘od… do…’) lub oznaczających wielkość przybliżoną (‘mniej więcej’), np. w latach 1989–92, 5–10 procent, sześć–siedem dni, trzy–cztery miliony , w wyrażeniach słownych ukazujących pewne relacje przestrzenne (‘kierunek od… przez… do…’), np. pocisk ziemia–powietrze, rajd Paryż–Dakar, lot Paryż–Nowy Jork, a także w wyrażeniach słownych ukazujących pewne relacje między osobami, instytucjami, państwami itp. (‘między jedną stroną a drugą’), np. szczyt Reagan–Gorbaczow, stosunki państwo–kościół, mecz Polska–Anglia.
Znak odejmowania (różnicy) to oddzielny znak typograficzny (−), stosowany we wzorach matematycznych i innych, czasami także w tekstach słownych na oznaczenie liczb ujemnych. Jest projektowany w danym kroju pisma w taki sposób, aby odpowiadał wysokością i szerokością innym operatorom matematycznym (np. +, =). W większości krojów znak minus ma taką samą szerokość jak cyfry, aby ułatwić wyrównywanie liczb w tabelach. We wzorach matematycznych znak minus oddzielony jest z obu stron spacjami, np. 4 − 2 = 2, natomiast jako znak liczby ujemnej przylega do niej bez odstępu, np. −2 stopnie Celsjusza.
Adam Wolański
