Nudny
zastanawiam się nad etymologicznym powiązaniem słów nudność i nuda. Szczególnie daje do myślenia frazeologizm nudny jak flaki z olejem, w którym chyba nie chodzi o to, że flaki z dodatkiem oleju są tak mało interesującą potrawą, ale że tłuste flaki w połączeniu z olejem oznaczają niezwykle tłuste danie, a więc mogące powodować nudności. Czy to dobry trop?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
30.03.2016
30.03.2016
Szanowni Państwo,zastanawiam się nad etymologicznym powiązaniem słów nudność i nuda. Szczególnie daje do myślenia frazeologizm nudny jak flaki z olejem, w którym chyba nie chodzi o to, że flaki z dodatkiem oleju są tak mało interesującą potrawą, ale że tłuste flaki w połączeniu z olejem oznaczają niezwykle tłuste danie, a więc mogące powodować nudności. Czy to dobry trop?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
We frazeologizmie nudny jak flaki z olejem wyzyskane zostało podobieństwo brzmieniowe przymiotnika nudny ‘mało interesujący’ i rzeczownika nudności ‘stan poprzedzający wymioty’.
Podobieństwo to jest nieprzypadkowe – wyrazy te bowiem mają wspólne pochodzenie, o czym może świadczyć to, że ich znaczenia „spotykają się” w czasowniku nudzić. Nudzić to przecież i ‘wywoływać uczucie nudy, znudzenia’, i (jako tzw. czasownik niewłaściwy, czyli mający niekompletny paradygmat: tylko 3. osobę liczby pojedynczej, i tworzący zdania bezpodmiotowe) ‘być w stanie poprzedzającym wymioty’. Podstawowy dla tej rodziny wyraz – rzeczownik nuda – jest zapożyczeniem wschodniosłowiańskim. W językach ruskich oznaczał początkowo przymus, ucisk, a następnie nieprzyjemny stan, nieprzyjemne samopoczucie. Jak pokazują współczesne znaczenia słów należących do tej rodziny, takie nieprzyjemne samopoczucie mogło być rozumiane dwojako – albo jako przykry stan psychiczny (wywołany bezczynnością), albo jako przykry stan fizyczny (wywołany np. zjedzeniem nieświeżej potrawy).
Podobieństwo to jest nieprzypadkowe – wyrazy te bowiem mają wspólne pochodzenie, o czym może świadczyć to, że ich znaczenia „spotykają się” w czasowniku nudzić. Nudzić to przecież i ‘wywoływać uczucie nudy, znudzenia’, i (jako tzw. czasownik niewłaściwy, czyli mający niekompletny paradygmat: tylko 3. osobę liczby pojedynczej, i tworzący zdania bezpodmiotowe) ‘być w stanie poprzedzającym wymioty’. Podstawowy dla tej rodziny wyraz – rzeczownik nuda – jest zapożyczeniem wschodniosłowiańskim. W językach ruskich oznaczał początkowo przymus, ucisk, a następnie nieprzyjemny stan, nieprzyjemne samopoczucie. Jak pokazują współczesne znaczenia słów należących do tej rodziny, takie nieprzyjemne samopoczucie mogło być rozumiane dwojako – albo jako przykry stan psychiczny (wywołany bezczynnością), albo jako przykry stan fizyczny (wywołany np. zjedzeniem nieświeżej potrawy).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
