O archaizmie bożocielski (od Boże Ciało)

O archaizmie bożocielski (od Boże Ciało)

4.12.2016
4.12.2016

Szanowni Państwo,

w tej poradzie pojawia się przymiotnik Bożocielny. Frapuje mnie, dlaczego pisany wielką literą. Czy chodzi o to, że traktujemy go jako przymiotnik dzierżawczy? A jeśli tak, to dlaczego bożonarodzeniowy” piszemy od małej litery?


Z wyrazami szacunku

Czytelnik

W przytoczonej poradzie pada określenie Bożocielski, a nie: Bożocielny („Od nazwy święta Boże Ciało tworzony był w staropolszczyźnie przymiotnik Bożocielski”). Autorka odpowiedzi, śp. dr Krystyna Długosz-Kurczabowa, z pewnością zasugerowała się cytatem ze Słownika języka polskiego J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego (Warszawa 1900, t. I, s. 194): Dzień B. [Dzień Bożocielski – mój przypis] Baz [Cyprian Bazylik (1535– 1591) – mój przypis] i wiernie oddała ów przymiotnik wielką literą. Rzecz jasna, pisze się bożocielski (jak bożonarodzeniowy). Potwierdzenie tego znajdujemy we wcześniejszym Słowniku języka polskiego z połowy XIX wieku wydanym staraniem Maurycego Orgelbranda (Wilno 1861, t. I, s. 102). Widnieje tam hasło Bożocielski (wielka litera uzasadniona, gdyż to początek hasła…), a, ie, p. nieuż. [przymiotnik nieużywany – mój przypis] ‘należący do święta Bożego Ciała’. Nastawał dzień bożocielski. We współczesnej polszczyźnie słowo bożocielski już nie funkcjonuje (ani żaden inny derywat przymiotnikowy od Boże Ciało).

Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego