O interpunkcji czy też oraz w przeciwieństwie do…

O interpunkcji czy też oraz w przeciwieństwie do…
31.12.2015
31.12.2015
Szanowni Państwo,
dwa pytania interpunkcyjne: 1. Czy do grupy połączeń spójników i innych wyrazów, o których mowa w regule [372] WSO, można zaliczyć czy też? 2. Czy frazę wprowadzaną przez wyrażenie w przeciwieństwie powinno się oddzielać przecinkami od reszty wypowiedzenia? Przykłady z Korpusu PWN wskazują, że taka praktyka przeważa.
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie pierwsze, to brzmi ona: można. Człony czy też pozostają takim samym połączeniem spójnika (w tym wypadku rozłącznego) czy i partykuły też, jak połączenie spójnika wyłączającego ani i partykuły też, które wymienia się w regule [372] zawartej w części wstępnej Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod redakcją E. Polańskiego (Warszawa 2012, s. 131).
Warto przy okazji wspomnieć o interpunkcji dotyczącej czy też… Kiedy wprowadza ono klasyczne wtrącenie lub dopowiedzenie, wówczas musi zostać poprzedzone przecinkiem (np. Sąsiad był rozwodnikiem, czy też wdowcem; nie jesteśmy pewni, o jaką przyczynę jego sytuacji życiowej chodzi…). Gdy jednak potraktujemy czy też jako wybór dwóch możliwości, wtedy nabiera ono właściwości zwykłego czy rozłącznego, i przecinka się przed nim nie stawia (np. Wybiorę w tym roku urlop na Mazurach czy też nad morzem; jeszcze się nie zdecydowałem…).
Co do kwestii drugiej, to dobrze wiedzieć, że frazę wprowadzaną przez wyrażenie w przeciwieństwie (do…) rozpoczynające zdanie nie oddziela się przecinkiem od reszty członów (np. W przeciwieństwie do trójczłonowych zdań z drugim członem wtrąconym nie stawiamy przecinka zamykającego w podobnej konstrukcji, jeśli drugi człon jest równorzędny w stosunku do pierwszego; cytuję za: E. Polański, M. Szopa, Podręcznik polskiej interpunkcji, Kielce 2004, Wydawnictwo MAC Edukacja SA, s. 90). Chyba że mamy do czynienia z wtrąceniem w środku wypowiedzenia. Wtedy człon zaczynający się od w przeciwieństwie do… ujmujemy w dwa przecinki (np. Można powiedzieć, że taka przydawka jest istotnym składnikiem treści zdania i jej usunięcie, w przeciwieństwie do wtrącenia lub dopowiedzenia, mogłoby spowodować naruszenie sensu wypowiedzenia; ibidem, s. 81).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego