O zapisywaniu nazw z członami papryka, pieprz, sos, zupa, koktajl

O zapisywaniu nazw z członami papryka, pieprz, sos, zupa, koktajl
12.07.2019
12.07.2019
Dzień dobry
Uprzejmie proszę o pomoc w rozwiązaniu poniższego językowego dylematu.
Czy to nazwy własne: papryka Scotch Bonnet, papryczka habanero (Capsicum chinense), pieprz cayenne, papryka jalapeño (Capsicum annuum), chili Bhut Jolokia, papryka pepperoni, sos Worcestershire, sos Tabasco, wieprzowina jerk, zupa callaloo, dwie Cuba Libre (drinki), trzy Bloody Mary (drink), osiem Cancanchar (drink), pięć Barbadosów Sunrise, dwa koktajle Mołotowa (butelka zapalająca), dwa koktajle Mołotowa (drink)?
Niełatwo ustalić, co w niektórych przytoczonych przykładach jest nazwą własną, a co jedynie nazwą gatunkową składającą się z dwóch członów apelatywnych. Jeśli chodzi o pierwsze określenie podane w e-mailu, to najczęściej widuje się zapis papryczka Scotch Bonnet, co ma znaczyć ‘papryczka przypominająca kształtem szkocki beret z pomponem, tzw. Tam o’shanter (z wiersza Roberta Burnsa Tam o'Shanter). Wielkie litery przeniesione zostały do polszczyzny z angielszczyzny, chociaż można by śmiało używać małych liter i pisać papryczka scotch bonnet… Małymi literami napisze się za to: papryka (papryczka) habanero, gdyż habanero znaczy ‘z Hawany’, papryka jalapeño [wym. χala’peŋo] (halapeńo); nazwa wywodzi się z nazwy miasta Xalapa w Veracruz w Meksyku, gdzie pierwotnie ją uprawiano), papryka pepperoni (z wł. peperone, lm. peperoni; geminata pp powstała wtórnie, w angielszczyźnie) i pieprz cayenne (inaczej pieprz kajeński). Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego (Warszawa 2017) zamieszcza hasła habanera (s. 461), pepperoni (s. 847) i cayenne (pieprz cayenne, s. 278). Identycznie napisze się: wieprzowiona jerk (jerk to aromatyczna mieszanka ziół i przypraw przeznaczona do marynowania mięs i drobiu) i zupa callaloo (jej główny składnik stanowią liście rośliny zwanej callaloo). Spotyka się też zapis małymi literami chili bhut jolokia (bhut znaczy ‘duch’) albo chili naga jolokia (‘wężowa papryka’ w wolnym przekładzie z hindi). Owa papryka z Indii znana jest także jako ghost pepper. Człon drugi musi z kolei obowiązkowo zawierać wielką literę w nazwach: sos Worcestershire (także sos Worcester), ponieważ produkuje go firma Lea & Perrins w angielskim mieście Worcester), sos Tabasco (od nazwy stanu Tabasco w Meksyku), koktajl Cuba Libre (dosł. drink Wolna Kuba; nazwę zawdzięcza amerykańskim żołnierzom, którzy w czasie wojny amerykańsko-hiszpańskiej na przełomie XIX i XX w. wymyślili drink składający się z coca-coli i rumu symbolizujących zwaśnione strony), koktajl Bloody Mary (nie: Bloody Mery; dosł. Krwawa Mary) będący koktajlem alkoholowym składającym się z wódki, soku pomidorowego i przypraw (nazwa wzięła się od imienia królowej Marii I Tudor, zwanej Krwawą Marią), koktajl Canchánchara (miód, rum, woda, sok z cytryny, lód; nazwa pochodzi od nazwy rodu Canchánchara wywodzącego się z Trynidadu; nazwę drinku wymyślili mambises, kubańscy partyzanci), drink Barbados Sunrise (dosł. słońce Barbadosu, wspomnienie słonecznego urlopu na Barbadosie, w państwie leżącym na Małych Antylach; kolorowe warstwy, np. rum lub niebieski likier, żółty sok pomarańczowy, czerwony grenadyna). Pisze się, rzecz jasna, koktajl Mołotowa, gdy chodzi o ‘szklaną butelkę napełnioną w 2/3 benzyną lub ropą zaczopowaną zwitkiem tkaniny stanowiącym lont (Wiaczesław Mołotow, zastępca przewodniczącego Państwowego Komitetu Obrony, podpisał w 1941 r. uchwałę zatwierdzającą masową produkcję tej broni) oraz gdy mowa o ‘arcymocnym drinku składającym się z wysokoprocentowego rumu i wódki’, który potem miota człowiekiem jak butelkowy „granat” benzynowy rzucony i podpalony.
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego