Odmieniać czy nie odmieniać?

Odmieniać czy nie odmieniać?
16.07.2003
16.07.2003
Witam Państwa!
1. Czy powinno się próbować odmieniać nazwiska „kłopotliwe” (które trudno odmieniać) oraz „śmieszne” (np. Bomba)?
2. Czy w zaproszeniach ślubnych powinno się stosować odmianę nazwisk zaproszonych, czy też należy pisać te nazwiska jednolicie – nie odmieniając ich? Np. „Mam zaszczyt zaprosić(…) Anetę i Damiana Święs (a może Święsów?)”.
3. Co pierwsze: imię małżonki czy małżonka?
Pozdrawiam i dziękuję!
Ad 1. Ponieważ język polski należy do języków fleksyjnych (czyli takich, w których funkcje składniowe sygnalizowane są za pomocą końcówek fleksyjnych), to wszystkim wyrazom odmiennym – w tym nazwiskom – należy nadawać formę w odpowiednim przypadku, liczbie, osobie itd. W wypadku nazwisk nietypowych, rzadkich obowiązuje taka zasada, że nazwiska te odmieniamy wówczas, gdy na podstawie niemianownikowej formy nazwiska (a więc formy dopełniacza, celownika itp.) łatwo jest odtworzyć formę mianownika. Na przykład z formy zdania „Przyglądam się panu Bombie” każdy łatwo wywnioskuje, że mówię o panu nazywającym się Bomba. Ale już zdanie „Przyglądam się panu Piance” nasuwa wątpliwości – czy ów mężczyzna nosi nazwisko Pianka, czy może Pianko? W takich wątpliwych wypadkach można nazwisko pozostawić nieodmienne, poprzedzając je jednak koniecznie odmienionym imieniem („Myślę o Janku Pianko”), tytułem („Rozmawialiśmy o profesorze Pianko”), stanowiskiem („Oddaj to dyrektorowi Pianko”) bądź formą grzecznościową („Nie zastałam pana Pianko”).
Ad 2. I odmieniać, i w wypadku małżeństw stosować formę liczby mnogiej. A więc „… Anetę i Damiana Święsów”. Na zaproszeniu ślubnym pozostawienie nazwiska zapraszanych małżonków w formie liczby pojedynczej i jednocześnie w postaci nieodmiennej jest nieeleganckie – przypomina pismo oficjalne sformułowane przez niekompetentnego językowo urzędnika.
Ad 3. Imię kobiety powinno poprzedzać imię mężczyzny (tak każe polska kurtuazja). Są wyjątki, ale nie dotyczą one zaproszeń ślubnych.
Małgorzata Marcjanik, prof., Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego