Owczarek niemiecki długowłosy – długowłosy owczarek niemiecki

Owczarek niemiecki długowłosy – długowłosy owczarek niemiecki

14.11.2015
14.11.2015

Szanowni Państwo,

chciałam zapytać, które zdanie jest poprawne:

To owczarek niemiecki długowłosy

czy To długowłosy owczarek niemiecki.

Dziękuję za pomoc.

Oba zdania są poprawne, każde z nich jednak znaczy coś innego. Różnica znaczeniowa między nimi wynika z usytuowania przymiotnika długowłosy. W języku polskim przymiotnik na ogół stoi przed rzeczownikiem (biały dom, ładny pies, niemiecki samochód itp.). Wskazuje wówczas na doraźną cechę obiektu nazwanego rzeczownikiem (jest to tzw. przydawka charakteryzująca, inaczej: jakościowa). Jeśli przymiotnik stoi po rzeczowniku (komentator dyplomatyczny, niedźwiedź brunatny, aktor komiczny itp.), to wraz z rzeczownikiem tworzy pewną nazwę i służy klasyfikacji obiektu, wskazuje na jego przynależność do jakiegoś zbioru (jest to tzw. przydawka gatunkująca, inaczej: klasyfikująca).

W zdaniu To owczarek niemiecki długowłosy przymiotnik długowłosy tworzy wraz z wyrażeniem owczarek niemiecki nazwę rasy. Mowa jest w nim o psie rasy owczarek niemiecki długowłosy (nie wnikam w szczegóły taksonomiczne i nie będę rozstrzygać, czy jest to nazwa rasy, czy nazwa odmiany rasy zwanej owczarek niemiecki). Natomiast w zdaniu To długowłosy owczarek niemiecki mowa jest o psie rasy owczarek niemiecki, który ma długie włosy. Opisujemy w nim wygląd psa, a nie wskazujemy, jaką odmianę owczarków niemieckich on reprezentuje. Przymiotnik długowłosy wskazuje w nim bowiem na cechę psa, a nie na kategorię w obrębie ras psów.

Zapewne w większości sytuacji oba zdania odnoszą się do tego samego psa. Można jednak wyobrazić sobie sytuację, w której pies należący do rasy owczarek niemiecki długowłosy z jakichś powodów ma krótką sierść – wówczas powiedzielibyśmy o nim: krótkowłosy owczarek niemiecki długowłosy. Teoretycznie moglibyśmy też powiedzieć: długowłosy owczarek niemiecki długowłosy, co byłoby zarówno opisem sierści psa, jak i wskazaniem na przynależność do określone odmiany rasy.

W wyrażeniu owczarek niemiecki długowłosy przydawką gatunkującą jest nie tylko długowłosy, lecz także niemiecki. Jeśli wchodzi w skład nazwy rasy, to musi stać po rzeczowniku: owczarek niemiecki. Postawienie jej przed rzeczownikiem (niemiecki owczarek) powodowałoby zmianę sensu wyrażenia – wskazywałoby na to, że mowa o jakimś owczarku (np. kaukaskim, australijskim, belgijskim) pochodzącym z Niemiec (np. niemiecki owczarek belgijski).

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego