Pani Lidio…

Pani Lidio…
6.03.2002
6.03.2002
Chciałabym prosić o wyjaśnienie formy:
Pani …….
Panie……
i tu następuje imię (Pani Zosiu, Panie Darku itd.). Forma ta używana jest zarówno w mowie, jak i w piśmie. Moje wątpliwości biorą się z tego, że Pan/Pani to forma oficjalna, a użycie imienia to przecież forma nieoficjalna. Czy nie występuje tu niezgodność form?
Z góry dziękuję
Lidka
Połączenie oficjalnego rzeczownika (lub zaimka) pani/pan i poufałej formy imienia jest możliwe, ponieważ kategorie „oficjalny” i „nieoficjalny” są stopniowalne, a nie tworzą opozycji wykluczających się przeciwieństw. Formy Zosiu, Pani Zosiu i Pani Zofio, Darku, Panie Darku i Panie Dariuszu są uporządkowane według wzrastającego stopnia oficjalności. Przed rokiem Bill Clinton zatytułował list gratulacyjny do Andrzeja Wajdy po przyznaniu mu Oskara Dear Andrew. Wbrew tłumaczeniom prasowym polskim odpowiednikiem tej formy nie jest Drogi Andrzeju, lecz właśnie Drogi Panie Andrzeju – coś pośredniego między stosunkami w pełni formalnymi i byciem na ty.
Innym przykładem pomieszania oficjalności z poufałością jest pan z czasownikiem w drugiej osobie – forma kiedyś powszechna, a dziś wyraźnie potoczna i prawie nie występująca w języku inteligencji.
Najciekawsze jest to, że polszczyzna ma duży kłopot z formą występującą na końcu skali grzeczności, ponieważ połączenie pani/pan z nazwiskiem jest odbierane jako niegrzeczne lub władcze. Zazwyczaj mówimy wtedy po prostu Proszę pani/ pana lub dodajemy jakiś tytuł: Pani profesor, Pane dyrektorze itp. Pewnie dlatego polszczyzna tworzy tytuły grzecznościowe nawet z nazw tych zawodów, które w innych językach nie dostąpiły tej godności. Np. zwrot Panie trenerze w wywiadzie telewizyjnym mocno zdziwi Niemca lub Anglika, którzy w swoich językach połączą w tej sytuacji słowo Mister czy Herr z nazwiskiem.
Marek Łaziński, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego