Pisownia potocznych nazw zabytków oraz obcych dań i napojów

Pisownia potocznych nazw zabytków oraz obcych dań i napojów
11.02.2016
11.02.2016
Jak zapisywać nieoficjalne nazwy zabytków, np. furta Dominikańska zwana też Uchem Igielnym. Jak zapisać oba człony nazwy Ucho Igielne – dużymi czy małymi literami, czy ująć ją w cudzysłowie?
Jak zapisywać nazwy obce dań, napojów („W wiedeńskiej kawiarni zamówimy różne kawy, np. Maria Theresia z likierem, Fiaker Kaffee z rumem, Wiener Melange, zjeść spaghetti bolognese i Apfelstrudla/Apfelstrudel czy wypić kieliszek Weiss Gespritz”) – dużymi czy małymi literami? Kursywą?
Zasady normujące pisownię nazw zabytków i innych obiektów miejskich nie są jednoznaczne, por. np. most Świętokrzyski, ale Most Londyński; pałac Krasińskich, ale Pałac Staszica; bazylika mniejsza NMP Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask , ale Świątynia Opatrzności Bożej.
Wielowyrazowe nazwy potoczne (nieoficjalne) zabytków zapisywałbym od wielkich liter (z wyjątkiem ewentualnych przyimków i spójników występujących w środku nazwy) – w cudzysłowie lub bez cudzysłowu. Wzorem mogą być tu potoczne (lecz jednowyrazowe) nazwy ośrodków dydaktycznych (przedszkoli, szkół i uczelni, bibliotek), np. „Filmówka” lub Filmówka (= Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna), „Poniatówka” lub Poniatówka (= V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego). Przy wyborze formy zapisu nie lekceważyłbym też zwyczaju odnoszącego się do określonej nazwy zabytku. Zwyczaj ten można zaobserwować w przewodnikach turystycznych, albumach czy książkach z dziedziny historii sztuki.
Nim użyjemy obcej nazwy potrawy czy napoju, zawsze powinniśmy sprawdzić, czy nazwa ta nie została już aby spolszczona (choć częściowo), np. strudel z jabłkami czy kawa melange. Oczywiście, nie wszystkie nazwy są spolszczone, zawsze też mamy prawo użyć obcej nazwy ze względów stylizacyjnych.
Zasadniczo obce nazwy potraw i napojów piszemy małymi literami, np. spaghetti alla puttanesca, crème brûlée, piña colada. Wyjątek stanowią obecne w nich nazwy własne (firmowe, osobowe, geograficzne itp.), w których nie dokonały się jeszcze przesunięcia znaczeniowe pozwalające używać ich jako rzeczowników pospolitych, por. np. whisky Johnnie Walker, likier pomarańczowy Curaçao. Szczególny przypadek stanowią wyrażenia cytaty z języka niemieckiego, w którym rzeczowniki i inne wyrazy w funkcji rzeczownikowej zapisuje się od wielkiej litery. W wypadku nazw nieprzyswojonych ową pisownię należałoby zachować, np. Wiener Melange, Fiaker Kaffee. W nazwach od dawna przyswojonych (zaadaptowanych także na poziomie fleksyjnym) należy stosować małe litery, np. kawałek ciepłego apfelstrudla z sosem waniliowym.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego