Po polsku, po angielsku

Po polsku, po angielsku

17.02.2022

Dzień dobry. Czy wyrażenie „po polsku” lub „po angielsku” jest rusycyzmem?

Wyrażenia, których dotyczy pytanie, są rodzime i mają staropolskie pochodzenie. Nietrudno zauważyć, że wiele fraz przyimkowych, dziś funkcjonujących jako przysłówki (jak? – po polsku; jak? – z grubsza, do pełna, po trochu,*po+mału, *na+prędce; skąd? – z bliska, z wysoka, z daleka itp.), wykazuje znaczeniowy związek z przymiotnikiem (por.: polski, pełny, wysoki itd.). Nieprzypadkowo. W dawnych wiekach przymiotnik mógł przybierać odmianę prostą (rzeczownikową, por. w mianowniku lm.: ta mądra słowa, ty mądry żeny ‘kobiety’) lub zaimkową (do takiego przymiotnika dodawano zaimek wskazujący *,*ja, *je ‘ten właśnie, ta właśnie, to właśnie’, co dawało np. dobra+ja żena, dobro+je pole). Nawet nazwa naszej Ojczyzny jest takim właśnie prostym przymiotnikiem: *polska = ‘polna’, a odmienia się jak rzeczownik: ręka, ręki, ręce… : Polska, Polski, Polsce…). Z czasem odmiana prosta przymiotnika zanikła, ale pozostawiła wiele śladów. Wymieńmy tu przykładowo: oboczności przymiotników: wesół: wesoły, pewien: pewny, zdrów: zdrowy; regularne formy przysłówków: wysoko, blisko, drogo, tanio, mądrze, stale itp., które są „zakonserwowanymi” postaciami „prostego” przymiotnika w mianowniku-bierniku lp. rodzaju nijakiego (por. *wysok-o drzew-o); nawet kilka charakterystycznych rzeczowników abstrakcyjnych typu: dobro ← *dobr-o, zło ← *zł-o, prawo ← *praw-o; oraz liczną grupę interesujących nas wyrażeń. Mówmy więc bez obaw po polsku, czyli po naszemu (oczywiście, uważając na błędy, jak: po naszemu, po twojemu ‘naszym, twoim zdaniem’).

Kazimierz Sikora, Uniwersytet Jagielloński
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego