Polski pasożyt a łaciński parasitus

Polski pasożyt a łaciński parasitus
10.04.2017
10.04.2017
Mam pytanie o etymologię słowa pasożyt. Z jednej z Państwa porad dowiedziałem się, że pasożyt „pasie rzyć”. Zdziwiło mnie to z powodu podobieństwa tego polskiego słowa o słowiańskim pochodzeniu do łacińskiego parasitus i jego pochodnych, np. w innych językach słowiańskich parazit/паразит. Czy polskie słowo było inspirowanie łacińskim z „przełożeniem” na polską etymologię, czy podobieństwo to jest całkowicie przypadkowe?
Polski pasożyt miał kiedyś formę pasorzyt, a jeszcze wcześniej – pasirzyt i rzeczywiście powstał jako złożenie czasownika paść i rzeczownika rzyć. Pasirzytem nazywano osobę, która „pasie na kimś swoją rzyć”, czyli żyje na cudzy koszt.
Łaciński parasitus ma swe źródła w grece, w której παρα ́σιτος oznaczał współbiesiadnika. W antycznym Rzymie i w starożytnych Atenach parazytami nazywano (początkowo neutralnie) osoby, które niejako z racji swej funkcji wspólnie z kimś innym zasiadały do posiłku (był to np. asystent kapłana bądź towarzysz greckiego prytana, któremu wynagradzał ten zaszczyt pochlebstwami). Z czasem słowo to nabrało nacechowania negatywnego, a
później – gdy zostało zapożyczone przez języki nowożytne (np. francuski) – stało się także terminem biologicznym.
Polski pasożyt ma inną genezę formalną (jak wiemy, powstał z połączenia słów paść i rzyć), jednak zaszły w nim zmiany znaczeniowe podobne do tych (jednak nie identyczne jak te), które były udziałem łacińskiego rzeczownika parasitus.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego