Popełnić wiersz
6.07.2018
6.07.2018
Skąd się wziął popularny ostatnio błąd popełnić wpis/artykuł, zamiast napisać wpis/artykuł. Bo domyślam się, że jest to błąd, jeszcze kilka lat temu nie słyszałam takiego połączenia. Czy może jest to dopuszczalne? Dziękuję.Czasownik popełnić łączy się, jak wiadomo, z nazwami zjawisk ocenianych negatywnie (popełnić błąd, popełnić grzech itd.). Zdarza się, że ktoś powie o sobie, że w młodości popełnił dwa wiersze – jest to wyraz kokieterii lub szczerego „przyznania się” do błędu. Nie ma nic złego w tym, jeśli taki zwrot używany jest właśnie z taką intencją.
Natomiast – i tu zgadzam się z Panią – w ostatnich latach stał się on niemal standardowym sposobem wyrażania treści ‘stworzyć coś’: niektórzy nie mówią już: napisałem tekst, zrobiłam zdjęcie czy (nawet!) ugotowałem obiad, lecz właśnie: popełniłem tekst, popełniłam zdjęcie, popełniłem obiad. Istnieje nawet cykliczny program telewizyjny, w którego napisach końcowych widnieje informacja Program ten popełnili… . Trudno sądzić, że autorzy programu za każdym razem składają samokrytykę – w takim użyciu czasownika popełnić nie mamy śladu negatywnej oceny zjawiska, o którym mowa. Jest to, jak wspomniałam, maniera, a ta na dłuższą metę, jak wiadomo, jest nieznośna.
Natomiast – i tu zgadzam się z Panią – w ostatnich latach stał się on niemal standardowym sposobem wyrażania treści ‘stworzyć coś’: niektórzy nie mówią już: napisałem tekst, zrobiłam zdjęcie czy (nawet!) ugotowałem obiad, lecz właśnie: popełniłem tekst, popełniłam zdjęcie, popełniłem obiad. Istnieje nawet cykliczny program telewizyjny, w którego napisach końcowych widnieje informacja Program ten popełnili… . Trudno sądzić, że autorzy programu za każdym razem składają samokrytykę – w takim użyciu czasownika popełnić nie mamy śladu negatywnej oceny zjawiska, o którym mowa. Jest to, jak wspomniałam, maniera, a ta na dłuższą metę, jak wiadomo, jest nieznośna.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
-
6.07.2018Pani Profesor,
zwroty typu popełnić wiersz, popełnić utwór, bez śladu negatywnej oceny, nie są wcale czymś nowym. Doroszewski cytuje przykłady z Sienkiewicza, Reymonta, co prawda opatrując je (nie do końca zrozumiałą dla mnie) etykietką „żartobliwie” https://sjp.pwn.pl/doroszewski/popelnic;5477442.html, pkt 2 (cytowane przykłady nie zawsze wskazują na takie użycie) – raczej należałoby je opatrzyć etykietką „przestarzałe”, na co wskazuje pkt 3 u tegoż Doroszewskiego, niż na jakąś inną sugerującą innowację językową (chyba że innowacją jest także wskrzeszenie zwrotu nieomal zapomnianego).
Maciej St. Zięba -
6.07.2018Szanowny Panie Doktorze,
dziękuję za uzupełnienie mojej porady dotyczącej zwrotów typu popełnić wiersz, popełnić utwór. Nie sugerowałam w niej, że używanie ich bez negatywnej oceny jest czymś nowym. Wskazałam jedynie, że w ostatnich latach stało się to powszechne. Przykłady z Reymonta czy Sienkiewicza, podane w słowniku pod red. Doroszewskiego wskazują na dystans wobec tradycyjnego użycia, co pozwala sądzić, że dawniej nie używano czasownika popełnić jako nienacechowanego synonimu wyrazów stworzyć, zrobić.
Z pozdrowieniami
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski