Powodzianin

Powodzianin
29.09.2017
29.09.2017
Dlaczego ofiary powodzi nazywa się powodzianami? Przecież końcówka -anin oznacza zwolennika jakiejś idei lub mieszkańca jakiejś miejscowości – jest ona więc obraźliwa dla ofiar powodzi. Z drugiej strony skoro ofiara powodzi to powodzianin, jak w takim razie nazwać ofiarę trzęsienia ziemi, pożaru, huraganu, wybuchu wulkanu, tsunami? Absurdalnie brzmiałyby formy: trzęsianin, pożaranin, huraganin, wulkanin, tsunamianin.
Formant (bo to nie końcówka) -anin tworzy różne typy nazw – nie tylko (jak najczęściej) nazwy mieszkańców miast, regionów, kontynentów itd. (kielczanin, katowiczanin, Afrykanin, Pomorzanin) czy zwolenników idei (chrześcijanin, republikanin), lecz także np. nazwy osób związanych z jakimś miejscem. Do tej ostatniej grupy należą takie rzeczowniki jak ziemianin (‘właściciel dużej posiadłości ziemskiej’), parafianin (‘członek danej parafii’) czy właśnie powodzianin (‘mieszkaniec miejsca dotkniętego powodzią’).
To, że nie nazywamy (w podobny lub inny sposób) mieszkańców terenów dotkniętych innymi kataklizmami (trzęsieniem ziemi, huraganem, wybuchem wulkanu czy tsunami), świadczy tylko o tym, że (na szczęście!) nie są nam one potrzebne – zjawiska te na ogół nie występują w Polsce, a zatem nie odczuwamy potrzeby używania specjalnych nazw na określenie wszystkiego, co z nimi związane. Proszę zwrócić uwagę na to, że posługujemy się nazwą ofiary klęski, która co jakiś czas nawiedza różne miejsca w naszym kraju, czyli pożaru – pogorzelec.
Na marginesie warto dodać, że gdy tworzymy rzeczowniki za pomocą przyrostka -anin, to musimy zmiękczyć ostatnią spółgłoskę tematu wyrazu podstawowego. A zatem hipotetyczna nazwa utworzona od słowa pożar brzmiałaby pożarzanin (bo r wymienia się na rz). Ponadto formant -anin musiałby zostać dodany do całego tematu wyrazu podstawowego, a nie do jego części – utworzylibyśmy więc (znów: hipotetycznie) rzeczowniki huraganianin i wulkanianin (a nie: huraganin, wulkanin).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego