Pragmatyk
uprzejmie proszę o pomoc w rozwiązaniu pewnego sporu, którego przedmiotem stało się dwojakie postrzeganie zabarwienia słowa pragmatyk, osoba pragmatyczna. Wedle jednej strony jest ono neutralne i określa osobę praktyczną, trzeźwo rozumującą i realistyczną a wedle drugiej określenie to jest pejoratywne i oznacza osobę, która bez skrupułów i liczenia się z konsekwencjami realizuje swoje cele. SJP PWN nie rozwiązuje tej kwestii w sposób jednoznaczny.
Z góry dziękuję,
F. Gajewski
5.02.2019
5.02.2019
Dzień dobry, uprzejmie proszę o pomoc w rozwiązaniu pewnego sporu, którego przedmiotem stało się dwojakie postrzeganie zabarwienia słowa pragmatyk, osoba pragmatyczna. Wedle jednej strony jest ono neutralne i określa osobę praktyczną, trzeźwo rozumującą i realistyczną a wedle drugiej określenie to jest pejoratywne i oznacza osobę, która bez skrupułów i liczenia się z konsekwencjami realizuje swoje cele. SJP PWN nie rozwiązuje tej kwestii w sposób jednoznaczny.
Z góry dziękuję,
F. Gajewski
Z pańskiego listu wynika, że pragmatyk należy do niemałej grupy wyrazów o tzw. nacechowaniu pragmatycznym (dyskursowym). Polega ono na tym, że wyraz, który poza kontekstem (w językoznawstwie mówimy: systemowo, słownikowo) nie przynosi wartościowania, użyty w specyficznym kontekście staje się nacechowany aksjologicznie. Można sobie wyobrazić, że słowo pragmatyk, które odnosi się do osoby odznaczającej się praktycznym sposobem działania i myślenia, będzie użyte w sytuacji, w której takie myślenie i działanie jest potępiane (np. dlatego że wynika z cynizmu). Jeśli takich użyć będzie wiele (np. jeśli często będą się pojawiały w mediach), to można się spodziewać, że wyraz nabierze nacechowania.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski