Proces adaptacyjny, proces zwinny
Czy określenie zwinny proces jest poprawne? Zwinność odnosi się zwykle do ruchów.
Z góry dziękuję i pozdrawiam
23.12.2015
23.12.2015
Czy adaptacyjny proces to oksymoron? W znaczeniu: proces dostosowujący się do zmian. Z jednej strony mamy tą zdolność adaptacji, ale z drugiej proces, który zakłada pewne zdefiniowane po sobie etapy. Czy określenie zwinny proces jest poprawne? Zwinność odnosi się zwykle do ruchów.
Z góry dziękuję i pozdrawiam
Rozumiem, że w pytaniu jest mowa o pewnych propozycjach wyrażeń terminologicznych związanych z angielskim pojęciem agile software development, które ma w polszczyźnie mało fortunny ekwiwalent: programowanie zwinne. Jest to zasadniczo sposób wytwarzania oprogramowania, w którym się zakłada, że wymagania odbiorcy często ewoluują podczas trwania projektu. Dlatego też zarządzający projektem stale weryfikują wymagania klienta i dokonują niezbędnych korekt w procesie wytwarzania software’u. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że w wyniku bliskiej, codziennej współpracy między biznesem a deweloperem mamy do czynienia ze stałym przystosowywaniem (adaptacją) tworzonego oprogramowania do zmieniających się wymagań jego przyszłych użytkowników.
Tworząc polskie odpowiedniki anglojęzycznych wyrażeń terminologicznych, trzeba pamiętać o poprawności składniowej, frazeologicznej i semantycznej. Po pierwsze, w polszczyźnie w wyrażeniach terminologicznych właściwy jest szyk porzeczwnikowy przydawki, a więc – jeśli w ogóle – wyrażenia powinny mieć następującą kolejność składników: proces adaptacyjny, proces zwinny.
Po drugie, należy pamiętać o właściwej dla polszczyzny łączliwości frazeologicznej. Tylko niewielka grupa jednostek słownikowych charakteryzuje się łączliwością nieograniczoną (absolutną). Pozostała większość wyrazów charakteryzuje się łączliwością ograniczoną. Są więc słowa łączące się tylko z rzeczownikami osobowymi albo wyłącznie z nazwami przedmiotów. Kategorie znaczeniowe, które zakładają łączliwość jakiegoś wyrazu, mogą być też szczegółowsze. I tak np. dzieje się w wypadku przymiotnika zwinny, który – jak słusznie wskazano w pytaniu – odnosimy do szybkich i zgrabnych ruchów ludzi bądź zwierząt (np. zwinni tancerze, zwinne jaskółki, zwinne palce, ręce), a nie do abstrakcyjnego pojęcia proces czy programowanie.
Po trzecie w końcu, pozostaje sprawa znaczeń terminów i ich definicji. W pytaniu proces adaptacyjny zdefiniowano jako ‘proces dostosowujący się do zmian’. Tego rodzaju wyjaśnienie może wprowadzać w błąd. Może bowiem z niego wynikać, że proces niejako samoczynnie dostosowuje się do zmian. Tymczasem to nie proces się adaptuje, lecz ludzie przystosowują oprogramowanie w procesie jego tworzenia.
Wyrażenie proces adaptacyjny jest używane w wielu dziedzinach, m.in. zarządzaniu zasobami ludzkimi, pedagogice czy medycynie. Nie ma przeciwskazań, aby dobrze zdefiniowane, było stosowane również w informatyce.
Na marginesie należy stwierdzić, iż wyrażenie to nie jest oksymoronem. Z oksymoronem bowiem mamy do czynienia wówczas, gdy świadomie zestawiamy wyrazy o przeciwstawnych znaczeniach, np. żywy trup, gorzkie szczęście czy śpieszyć się powoli. Oksymoron jest figurą retoryczną (tropem poetyckim) i nie rozpatrujemy go w kategoriach błędu językowego.
Kiedy w sposób nieświadomy tworzymy wyrażenie logiczne składające się z dwóch składników, z których człon określający neguje znaczenie członu określanego (np. kwadratowe koło), możemy mówić o błędzie logicznym nazywanym contradictio in adiecto (dosł. ‘sprzeczność w określeniu’). Lecz wyrażenie proces adaptacyjny nie jest błędem tego typu – adaptacja (przystosowanie) nie neguje bowiem określenia proces. Co więcej, adaptacja może być definiowana jako ‘proces polegający na przystosowaniu się do nowych warunków’.
Tworząc polskie odpowiedniki anglojęzycznych wyrażeń terminologicznych, trzeba pamiętać o poprawności składniowej, frazeologicznej i semantycznej. Po pierwsze, w polszczyźnie w wyrażeniach terminologicznych właściwy jest szyk porzeczwnikowy przydawki, a więc – jeśli w ogóle – wyrażenia powinny mieć następującą kolejność składników: proces adaptacyjny, proces zwinny.
Po drugie, należy pamiętać o właściwej dla polszczyzny łączliwości frazeologicznej. Tylko niewielka grupa jednostek słownikowych charakteryzuje się łączliwością nieograniczoną (absolutną). Pozostała większość wyrazów charakteryzuje się łączliwością ograniczoną. Są więc słowa łączące się tylko z rzeczownikami osobowymi albo wyłącznie z nazwami przedmiotów. Kategorie znaczeniowe, które zakładają łączliwość jakiegoś wyrazu, mogą być też szczegółowsze. I tak np. dzieje się w wypadku przymiotnika zwinny, który – jak słusznie wskazano w pytaniu – odnosimy do szybkich i zgrabnych ruchów ludzi bądź zwierząt (np. zwinni tancerze, zwinne jaskółki, zwinne palce, ręce), a nie do abstrakcyjnego pojęcia proces czy programowanie.
Po trzecie w końcu, pozostaje sprawa znaczeń terminów i ich definicji. W pytaniu proces adaptacyjny zdefiniowano jako ‘proces dostosowujący się do zmian’. Tego rodzaju wyjaśnienie może wprowadzać w błąd. Może bowiem z niego wynikać, że proces niejako samoczynnie dostosowuje się do zmian. Tymczasem to nie proces się adaptuje, lecz ludzie przystosowują oprogramowanie w procesie jego tworzenia.
Wyrażenie proces adaptacyjny jest używane w wielu dziedzinach, m.in. zarządzaniu zasobami ludzkimi, pedagogice czy medycynie. Nie ma przeciwskazań, aby dobrze zdefiniowane, było stosowane również w informatyce.
Na marginesie należy stwierdzić, iż wyrażenie to nie jest oksymoronem. Z oksymoronem bowiem mamy do czynienia wówczas, gdy świadomie zestawiamy wyrazy o przeciwstawnych znaczeniach, np. żywy trup, gorzkie szczęście czy śpieszyć się powoli. Oksymoron jest figurą retoryczną (tropem poetyckim) i nie rozpatrujemy go w kategoriach błędu językowego.
Kiedy w sposób nieświadomy tworzymy wyrażenie logiczne składające się z dwóch składników, z których człon określający neguje znaczenie członu określanego (np. kwadratowe koło), możemy mówić o błędzie logicznym nazywanym contradictio in adiecto (dosł. ‘sprzeczność w określeniu’). Lecz wyrażenie proces adaptacyjny nie jest błędem tego typu – adaptacja (przystosowanie) nie neguje bowiem określenia proces. Co więcej, adaptacja może być definiowana jako ‘proces polegający na przystosowaniu się do nowych warunków’.
Adam Wolański