Przymiotnik od Graz to gracki

Przymiotnik od Graz to gracki
15.10.2018
15.10.2018
Szanowni Państwo,
w Austrii jest miasto Graz. Jak poprawnie zapisać formę przymiotnikową od tego miasta? Na myśl przychodzi mi grazki, gracki, grazerski (to już chyba trochę na podstawie analogii do języka niemieckiego, np. Grazer Athletic Klub). Czy któraś z tych wersji jest poprawna, czy lepiej stosować omówienie, np. stare miasto w Grazu zamiast grazkie/grackie/grazerskie stare miasto?
W żadnym słowniku ortograficznym odnotowującym hasło Graz nie znajdziemy formy przymiotnikowej wywiedzionej od tej austriackiej nazwy miejscowej. Z pomocą przychodzi nam jednak inny toponim – Linz – od którego możliwe jest adiectivum lincki (vide Wielki słownik ortograficzny PWN pod red. E. Polańskiego, Warszawa 2010, s. 626; Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny wydawnictwa „Horyzont” pod red. J. Podrackiego, Warszawa 2001, s. 533, Słownik nazw własnych PWN J. Grzeni, Warszawa 2002, s. 233, czy Słownik ortograficzny języka polskiego wydawnictwa MUZA S.A. Tomasza Karpowicza, Warszawa 2001, s. 421). Widzimy, że chodzi o fonetyczny zapis nazwy Linz, do którego doszedł sufiks -ki. Per analogiam możemy zatem utworzyć derywat gracki (od Graz), również będący odbiciem wymowy słowa Graz. W internecie łatwo jednak natrafić i na formę grazki (rzad. ‘związany z Grazem, dotyczący Grazu, pochodzący z Grazu’; https://pl.wiktionary.org/wiki/Graz#pl). Od strony słowotwórczej trudno zgłaszać do niej zastrzeżenia (Graz- + -ki). Istnieje jednak obawa, że mniej świadomi użytkownicy polszczyzny mogą ją „odczytywać” literowo jako [grazki], tak jak to czynią ze słowem salzburski od Salzburg (wymawiają [salzburski] zamiast [zalcburski]). Co się tyczy formy grazerski, to wydaje się ona najmniej fortunna. Za podstawę jest utworzenia posłużył tutaj niemiecki przymiotnik grazer [wym. gracer], do którego dołączony został przyrostek -ski. W tej sytuacji chyba najlepiej (i najbezpieczniej) używać peryfrazy stare miasto w Grazu, zabytki w Grazu, wspomnienia z Grazem, a jeśli już koniecznie chce się użyć formy przymiotnikowej, to jednak postawić na słowo gracki (jaki lincki). Pamiętajmy jednak o tym, że przymiotnik gracki (dzisiaj przestarzały) znaczy też ‘dzielny, zręczny, chwacki’ (np. gracki młodzian, gracki mężczyzna).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego