Różności redakcyjne

Różności redakcyjne
25.10.2018
25.10.2018
Dzień Dobry,
Jestem na końcowym etapie redakcji mojej rozprawy doktorskiej i napotkałem na następujące problemy:
1. Jak poprawnie określić transakcję, która została przeprowadzona przy wykorzystaniu karty płatniczej?
a) Transakcja kartowa
b) Transakcja płatnicza przeprowadzona kartą
c) Transakcja elektroniczna przeprowadzona kartą płatniczą
d) Transakcja płatnicza z wykorzystaniem karty płatniczej
e) Różne kombinacje powyższych słów
Być może kilka określeń jest prawidłowych? A może mają Państwo jakieś inne propozycje?
W szczególności tytuł jednego rozdziału mojej rozprawy brzmi Ogólny przebieg transakcji elektronicznej przeprowadzonej kartą płatniczą i pytanie, czy jest on poprawny?

2. Czy określenie protokół autoryzacyjny lub protokół autoryzacji jest poprawne? Chodzi o protokół, który wykorzystują systemy płatności elektronicznej do uzyskania autoryzacji dla transakcji płatniczej.

Z poważaniem,
Czytelnik
Ad 1a) Wyrażenie transakcja kartowa – podobnie jak transakcja barterowa – pochodzi z profesjolektu (czyli języka zawodowego) finansistów oraz prawników zajmujących się prawem finansowym. Nie należy do języka ogólnego. Jednak użycie go w pracy doktorskiej poświęconej m.in. transakcjom płatniczym dokonywanym przy użyciu kart lub danych kart jest jak najbardziej uzasadnione. Należy nadmienić, iż forma przymiotnika kartowy (z sufiksem -owy) spełnia systemowe kryterium poprawności językowej. Forma ta była zresztą już obecna w polszczyźnie i znaczyła tyle co współczesny przymiotnik karciany (‘związany z kartami, odnoszący się do gry w karty’). Obecnie mielibyśmy do czynienia ze zjawiskiem określanym w semantyce mianem repartycji znaczeniowej. Chodzi tu o to, że wyrazy utworzone za pomocą różnych formantów od tej samej podstawy słowotwórczej, które genetycznie miały tożsame znaczenia, różnicują owe znaczenia. I tak przymiotnik karciany odnosiłby się współcześnie do kart jako gry, por. np. figury karciane, sztuczki karciane, stolik karciany, a kartowy – do kart płatniczych, np. transakcja kartowa, terminal kartowy.

Ad 1b), 1d) i 1e) W polszczyźnie rzeczownik transakcja łączy się z czasownikami przeprowadzić i dokonać, por. dokonać transakcji, przeprowadzić transakcję. Tak więc zarówno wyrażenie transakcja przeprowadzona, jak i wyrażenie transakcja dokonana będą poprawne. Wyrażenia te można łączyć bezpośrednio z rzeczownikiem w narzędniku (por. transakcja przeprowadzona kartą, transakcja dokonana kartą), jak również niebezpośrednio. W tym drugim wypadku można się posłużyć konstrukcjami: za pomocą, za pośrednictwem, z wykorzystaniem, przy wykorzystaniu, przy użyciu.
Ad 1b), 1c) i 1d) W wyrażeniach terminologicznych przydawka ma szyk porzeczownikowy, a więc mówimy i piszemy: transakcja płatnicza, karta płatnicza, transakcja elektroniczna.

Zaproponowane brzmienie jednego z tytułów rozprawy jest poprawne. Alternatywnie tytuł ten może brzmieć np.: Ogólny przebieg transakcji elektronicznej przeprowadzonej za pomocą karty płatniczej.

Ad 2) Konstrukcja z przydawką dopełniaczową (czyli protokół autoryzacji) wydaje się lepsza na mocy kryterium uzualnego (użycia) oraz frekwencyjnego. Przymiotnik autoryzacyjny z przyrostkiem -yjny jest utworzony poprawnie (przyrostek ten tworzy derywaty od rzeczowników na -acja), lecz w wyrażeniu z rzeczownikiem protokół ma niemalże zerową frekwencję.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego