Rzeka Wisła

Rzeka Wisła
22.04.2016
22.04.2016
Czy wyrażenie rzeka Wisła jest poprawne? Spotkałam się z opinią, że to pleonazm.
Pleonazm jest połączeniem wyrazowym, w którym wyraz podrzędny powtarza treść wyrazu nadrzędnego – tak jak w zwrocie cofnąć się w tył czy w wyrażeniu młoda dziewczyna. Jak jednak widać na podstawie dwóch przywołanych tu przykładów, niektóre pleonazmy są błędne (cofnąć się w tył, kontynuować dalej, akwen wodny itd.), a inne całkiem poprawne (młoda dziewczyna, mały domek, wjechać do góry itd.). To, czy dane połączenie pleonastyczne uznajemy za poprawne, czy nie, zależy głównie od zwyczaju.
Jeśli chodzi o wyrażenie rzeka Wisła, to niewątpliwie mamy tu nadmiar informacji, a więc ma ono charakter pleonastyczny. Są sytuacje, w których uznamy je za co najmniej niepotrzebne, są jednak też takie, w których uznamy je za konieczne. Na ogół pojawia się ono (a także pojawiają się podobne połączenia, np. miasto Warszawa, miesiąc maj) w tekstach urzędowych (np. w protokołach policyjnych) – sama ich tam nie lubię, ale wiem, że należą do stylu kancelaryjnego; nie oceniam ich ani dobrze, ani źle w tego typu tekstach. Na pewno rażą, i to bardzo, w wypowiedziach potocznych – trudno sobie wyobrazić, żeby ukochany zapraszał ukochaną na romantyczny spacer „nad rzekę Wisłę”. Ale już w niektórych publikacjach geograficznych nazwa gatunkowa rzeka musi się pojawić, gdyż wymaga tego precyzja. Także nie wyobrażamy sobie, że na znaku ustawionym na moście, informującym o tym, jaka rzeka pod nim przepływa, widnieje sam napis Wisła.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego