Rzeko, która płyniesz!
Chciałabym dowiedzieć się, jak poprawnie odmieniać czasownik, który ma określać czynność wykonywaną przez osobę, do której zwracamy się (za pomocą wołacza). Chodzi mi o wypowiedzenie typu „Rzeko, która płyniesz!”. Czy poprawne jest użycie tutaj formy drugiej osoby, czy bardziej prawidłowe byłoby „…która płynie”? Czy w tym przypadku wyraz która można zastąpić słowem co („Rzeko, co płyniesz / płynie!”)?
Z góry dziękuję za odpowiedź,
K. Piątkowska
6.02.2012
6.02.2012
Witam!Chciałabym dowiedzieć się, jak poprawnie odmieniać czasownik, który ma określać czynność wykonywaną przez osobę, do której zwracamy się (za pomocą wołacza). Chodzi mi o wypowiedzenie typu „Rzeko, która płyniesz!”. Czy poprawne jest użycie tutaj formy drugiej osoby, czy bardziej prawidłowe byłoby „…która płynie”? Czy w tym przypadku wyraz która można zastąpić słowem co („Rzeko, co płyniesz / płynie!”)?
Z góry dziękuję za odpowiedź,
K. Piątkowska
Skoro zwraca się Pani do rzeki, to powinna Pani użyć formy 2. osoby. Taki jest zwyczaj w poezji, w tekstach o charakterze retorycznym, por. „Litwo! Ojczyzna moja! ty jesteś jak zdrowie” (nie: „ty jest jak zdrowie”).
Można by też powiedzieć: „Rzeko, niech pani płynie”, ale to byłoby zgodne nie z konwencją retoryczną, lecz dialogową, por. u Brzechwy: „Może pan się o mnie oprze,/ Pan tak więdnie, panie Koprze”.
Nie trzeba zresztą uciekać się do tekstów poetyckich, takie same konstrukcje znajdujemy w prozie, i to niekoniecznie w zwrotach do rzeki, por.: „Oj, Suzanne, Suzanne. Czemu ty, która wszystko tak rozumiesz i odczuwasz, nic nie rozumiesz tutaj, chwytasz się tych kwiatków jak tonący brzytwy i myślisz, że na takiej brzytwie da się daleko ujechać?” (S. Dygat, Jezioro Bodeńskie).
Można by też powiedzieć: „Rzeko, niech pani płynie”, ale to byłoby zgodne nie z konwencją retoryczną, lecz dialogową, por. u Brzechwy: „Może pan się o mnie oprze,/ Pan tak więdnie, panie Koprze”.
Nie trzeba zresztą uciekać się do tekstów poetyckich, takie same konstrukcje znajdujemy w prozie, i to niekoniecznie w zwrotach do rzeki, por.: „Oj, Suzanne, Suzanne. Czemu ty, która wszystko tak rozumiesz i odczuwasz, nic nie rozumiesz tutaj, chwytasz się tych kwiatków jak tonący brzytwy i myślisz, że na takiej brzytwie da się daleko ujechać?” (S. Dygat, Jezioro Bodeńskie).
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
