Słowa obce

Słowa obce

16.05.2021
16.05.2021

Szanowni Państwo,

czy słowa takie jak: sorry, au revoir, sir, lady....w Słowniku języka polskiego PWN są uznane za słowa polskie, czy obcojęzyczne, występujące na tyle często w mowie potocznej, ze trafiły do słownika?

Ukłony

P. Skala

Szanowny Panie,

pojęcie obcości słowa nie jest jednoznaczne. W zasadzie za wyraz obcy należałoby uznać wyraz nienależący do języka polskiego, a jedynie pojawiający się sporadycznie w polskich tekstach. Zdanie Polska przyjęła roadmap otwierania gospodarkizawiera właśnie wyraz obcy – roadmap (dosł. mapa drogowa - 'plan, harmonogram'). Uznajemy, że jest on obcy, ponieważ (na szczęście!) nie utrwalił się w polszczyźnie. Jednak już słowo lockdown, jakkolwiek obco brzmi, jest wyrazem należącym do polszczyzny – zapożyczonym z języka angielskiego, niezaadaptowanym graficznie (tzn. zapisywanym po angielsku). O jego przynależności do naszego języka decyduje to, że jest ustabilizowany (ma bardzo wysoką frekwencję w polskich tekstach).


Należy zatem odróżnić dwa pojęcia: wyraz obcy i wyraz zapożyczony (choć, trzeba przyznać, często są one utożsamiane, także przez językoznawców, co wynika na ogół z odmiennej perspektywy badawczej). Wyrazy zapożyczone mogą się cechować różnym stopniem przyswojenia. Są więc zapożyczenia całkowicie przyswojone – gdy zapisujemy je po polsku, wymawiamy po polsku, odmieniamy według zasad naszego języka i gdy tworzymy od nich nowe słowa (np. dach, cukier, sweter, toaleta, katedra, diler, komputer). Są zapożyczenia częściowo przyswojone – gdy pod jakimś względem się nie spolszczyły (np. lockdown zapisujemy po angielsku, ale odmieniamy tak jak inne polskie rzeczowniki). Są wreszcie tzw. wyrazy cytaty, czyli zapożyczenia, które funkcjonują w naszym języku tak jak w języku oryginału (np. menu, chargé d’affaires, baby-sitter). Należą one do polszczyzny (niektóre, jak np. chargé d’affaires, od dawna), lecz nie przystosowały się do jej systemu.


Jeśli jakiś wyraz trafia do słownika języka polskiego, to zwykle dlatego że należy do naszego języka. Trzeba jednak pamiętać o tym, że duża grupa wyrazów funkcjonuje poza polszczyzną ogólną, np. w gwarze młodzieżowej (np. cring / krindż) lub w innej odmianie środowiskowej, a ich żywot jest zwykle krótki. Te mogą nie znaleźć się w słowniku języka polskiego, gdyż słownik taki rejestruje jednostki ustabilizowane. Opisem takich słów (i frazeologizmów) zajmują się słowniki neologizmów, jak choćby Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego

 

Z pozdrowieniami

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego