Sto pierwszy raz, dawniej też: setny pierwszy raz
13.03.2019
13.03.2019
W Latarniku Henryka Sienkiewicza jest zdanie Zepchnięty sto razy, rozpoczynał spokojnie swoją podróż po raz setny pierwszy. Na winietach przedwojennych gazet znajdują się informacje w rodzaju rok setny dwudziesty trzeci. Czy to znaczy, że taka forma liczebnika porządkowego była kiedyś poprawna?W XIX-wiecznej (wydanej we Lwowie w 1869 roku) Gramatyce języka polskiego mniejszej dla użytku gimnazyów i szkół realnych ułożonej Antoniego Małeckiego czytamy (na str. 72):
Widzimy więc, że jeszcze półtora wieku temu deklinowano liczebniki porządkowe na dwa sposoby, przy czym ten, który polegał na odmianie wszystkich elementów liczebnika porządkowego, był już w odwrocie.
Zamiast długich wyrażeń, jak np. tysiączny ośmsetny sześćdziesiąty dziewiąty, mówimy zwykle krócej: tysiąc osiemset sześćdziesiąty dziewiąty, tysiąc osiemset sześćdziesiątego dziewiątego, i tak daléj przez wszystkie przypadki deklinacyi.
Widzimy więc, że jeszcze półtora wieku temu deklinowano liczebniki porządkowe na dwa sposoby, przy czym ten, który polegał na odmianie wszystkich elementów liczebnika porządkowego, był już w odwrocie.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
