Trzy pierwsze raty

Trzy pierwsze raty
26.06.2020
26.06.2020
Wojciech Mann w swoim poście na Facebooku uznał, że sformułowanie trzy pierwsze raty jest błędne. Czy ma rację?
Nie ma nic złego w wyrażeniu trzy pierwsze raty. Wskazuje ono na trzy raty spośród wielu (np. dwudziestu), które są spłacane jako pierwsze. Podobne konstrukcje są powszechnie używane i akceptowane, co czym świadczą choćby cytaty znalezione w wyszukiwarce korpusowej Monco (www.monco.frazeo.pl):
tylko trzy pierwsze zespoły wywalczą udział w igrzyskach,
180 mln wpływu za trzy pierwsze miesiące funkcjonowania…,
trzy pierwsze miejsca w województwie zajęli uczniowie…,
trzy pierwsze osoby, które poprawnie wykonają zadanie, otrzymają…,
trzy pierwsze odcinki serialu,
przez trzy pierwsze tygodnie lipca na stronę plebiscytu napływały zdjęcia,
w ciągu trzech pierwszych miesięcy z linii produkcyjnych zjechało….


Użyć z samym tylko wyrażeniem trzy pierwsze (w różnych formach gramatycznych) jest ponad 17 tysięcy. Wysoką frekwencję mają także konstrukcje z innymi liczebnikami połączonymi z przymiotnikiem (czy – według innej klasyfikacji – liczebnikiem porządkowym) pierwszy:
dwa pierwsze sety wygrali Polacy; dwóch pierwszych sprinterów awansuje bezpośrednio (dwa pierwsze w różnych formach gramatycznych – prawie 44 tysiące użyć),
cztery pierwsze drużyny otrzymały puchary; w ciągu czterech pierwszych miesięcy… (cztery pierwsze w różnych formach gramatycznych – prawie 4 tysiące użyć),
przez pięć pierwszych miesięcy dokonali niemal 89 milionów takiej operacji; Polonia w pięciu pierwszych meczach zdobyła 12 pkt. (pięć pierwszych w różnych formach gramatycznych – ok. 2200 użyć).


W przywołanych przykładach pierwszy realizuje znaczenie słownikowe ‘znajdujący się na początku’ – w SJP pod red. W. Doroszewskiego znaczenie to (notowane jako 3.) ilustrowane jest przykładem: „Uczył się doskonale, przeszedł jako uczeń celujący cztery pierwsze klasy”. Liczba elementów, które mogą się znajdować na początku, nie jest dla semantyki tego wyrazu, używanego w liczbie mnogiej, istotna – na ogół jako pierwsze określa się te zjawiska, rzeczy itd., które zajmują wysokie pozycje w kolejności hierarchicznej, na co wskazuje choćby frekwencja wyrażeń z poszczególnymi liczebnikami: na połączenie dwa pierwsze mamy prawie 44 poświadczeń (w korpusie zebranym przez wyszukiwarkę Monco), a na sześć pierwszych już tylko niecały tysiąc.
Analiza kontekstów wskazuje na to, że połączenia takie są neutralne stylistycznie i pojawiają się w tekstach należących do różnych gatunków (artykuł prasowy, ustawa, ogłoszenie itd.).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę

Znaleziono w książkach Grupy PWN

Trwa wyszukiwanie...  
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego