W Ukrainie czy na Ukrainie?

W Ukrainie czy na Ukrainie?

17.03.2022
5.03.2022

Która forma jest poprawna: w Ukrainie czy na Ukrainie? Jeśli w Ukrainie, to kiedy wprowadzono zmianę?

Poprawne są dwa typy konstrukcji: (jestem) na Ukrainie oraz (jadę) na Ukrainę, a także (jestem) w Ukrainie oraz (jadę) do Ukrainy. Przyimek na jest zwyczajowo stosowany z nazwami obszarów, które stanowiły wraz z Polską jeden organizm państwowy (por. na Węgrzech, na Słowacji, na Litwie, na Białorusi itd.). Wyrażenie na Ukrainie jest pozostałością po dawnych czasach i jest ugruntowane w tradycji językowej. Przyimki w i do łączą się z nazwami państw, samodzielnych obszarów (por. w Czechach, do Polski, w Wielkiej Brytanii, do Belgii itd.). Wyrażenia: w Ukrainie, do Ukrainy są więc zgodne z systemem językowym, zresztą były używane też dawniej (w XVII w. i później).

Ostatnio Polacy (a także mieszkający w Polsce Ukraińcy) coraz częściej łączą nazwę Ukraina z przyimkami do i w, co wynika między innymi z chęci zaznaczenia podmiotowości państwa ukraińskiego. Zmiany takie następują samoistnie, nikt (ani żadna instytucja) ich nie „zatwierdza”. W ostatnich latach wypowiadała się w tej sprawie Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN – odpowiednie opinie można znaleźć na jej stronie internetowej. Także nasza poradnia wiele razy zajmowała się tą sprawą.

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 17.03.2022

    Mam jedną historyczną uwagę co do ujęcia sformułowania 'na Słowacji' jako wyjątku od używania określenia 'na' w odniesieniu do terenów rozumianych jako prowincje, a nie odrębne państwa. W języku polskim używa się również określenia 'na Węgrzech'. Mogło ono z tego samego powodu co 'na Słowacji', ukształtować się w czasach Andegawenów na polskim tronie. Kluczowa dla postrzegania wspomnianych państw jako regionu 'wewnątrz państwa' wydaje się wspólna osoba władcy: unia personalna. Ludwik władał królestwem, które obejmowało również słowackie ziemie. I o ile funkcjonuje w języku polskim również określenie 'na Łotwie' (również ziemie podlegające polskim królom) oraz 'na Saksach' (Saksonia, elektor saski był jednocześnie królem Polski) to nie ukształtowało się ani 'na Prusach', ani też 'na Rzeszy', 'na Austrii' 'na Rosji' lub 'na Szwecji'. W przypadku Wazów – ziemie Rzeczpospolitej zachowywały odrębność od Szwecji i nie były wspólnym królestwem jednego władcy. A XIX wiek i ziemie polskie pod zaborami to czasy tożsamości narodowej i ukształtowanego już języka, gdy zawarte w nim funkcje cechowania odrębnością / wspólnotowością są już utrwalone.

    Roch Lissowski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego