Wanna a wiejadło

Wanna a wiejadło

27.12.2020
27.12.2020

Szanowni Państwo,

co łączy ze sobą wyrazy wanna i wiejadło?


Z poważaniem

Stratos Vasdekis

Szanowny Panie,

wyrazy wanna i wiejadło nie mają związku etymologicznego. Wanna jest zapożyczeniem niemieckim (Wanne), wiejadło natomiast to wyraz rodzimy, utworzony od czasownika wiać za pomocą przyrostka -dło (jak: myć – mydło, imaćimadło itd.). Wiejadło (zwane także wiejaczką i wiejatką) to rodzaj szufelki służącej do podrzucania zboża w górę, aby wiatr oddzielił od niego plewy (czynność taką nazywano wianiem).


Z pozdrowieniami

Porada opublikowana: 27.12.2020

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
  1. 24.02.2021

    Można dodać, że wyrazy wanna i wiejadło nie mają wprawdzie związku etymologicznego na gruncie języka polskiego, ale jeżeli prześledzimy ich pochodzenie aż do języka praindoeuropejskiego, zauważymy, że taki związek prawdopodobnie istnieje. Niemieckie Wanne pochodzi ze staro-wysoko-niemieckiego wanna, które było z kolei zapożyczeniem z łacińskiego vannus, oznaczającego właśnie ‘wiejadło’. Z tym że wiejadła w różnych kulturach czasem przypominały szufelki, a czasem koszyki – to łacińskie wiejadło przypominało raczej koszyk. Język staro-wysoko-niemiecki zapożyczył więc słowo wanna już nie w znaczeniu 'wiejadło', lecz w znaczeniu 'pojemnik, balia, wanna' – i w takim właśnie znaczeniu słowo niemieckie zostało zapożyczone do języka polskiego. Pochodzenie tego łacińskiego vannus 'wiejadło' nie jest zupełnie pewne, ale najczęściej uznaje się je za spokrewnione z łacińskim słowem ventus 'wiatr', które wywodzi się z praindoeuropejskiego rdzenia *h2u̯eh1- (w wersji bardziej tradycyjnej, bez głosek laryngalnych: *u̯ē-) ‘wiać, dąć’. Z tego samego rdzenia pochodzą także polskie słowa wiać i wiatr, a zatem także i wiejadło. Wygląda więc na to, że wanna i wiejadło wywodzą się ostatecznie z tego samego rdzenia, choć to pierwsze jest zapożyczone, a to drugie – rodzime.

    Dopisek opublikowano: 24.02.2021

    Kamil Pawlicki, Uniwersytet Warszawski
  2. 24.02.2021

    Serdecznie dziękujemy za cenne uzupełnienie!

    Dopisek opublikowano: 24.02.2021

    Katarzyna Kłosińska
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego