Wciągać żółtko
Zagwozdką dla mnie jest etymologia tegoż frazeologizmu. Dlaczego akurat żółtko czy ma to związek z symboliką życia?
Pozdrawiam
M. Kiliński
29.01.2020
29.01.2020
Mam niemały problem z pewnym związkiem frazeologicznym z Pomorza. Szczerze wierzę, że pomogą mi go Państwo rozwiązać. Chodzi o związek: wciągnąć/wciągać/wypijać żółtko. Samo znaczenie nie jest mi obce i wedle mojej wiedzy połączenie to, używane w rozkaźnikach najczęściej, znaczy tyle co: ‘rozbudzać się, zbierać w sobie siły, rychtowanie się z łóżka’.Zagwozdką dla mnie jest etymologia tegoż frazeologizmu. Dlaczego akurat żółtko czy ma to związek z symboliką życia?
Pozdrawiam
M. Kiliński
Szanowny Panie,
próbowałam rozwikłać zagadkę wciągania żółtka, ale nie udało mi się dotrzeć do pochodzenia frazeologizmu. Może Czytelnicy pomogą?
Z pozdrowieniami
próbowałam rozwikłać zagadkę wciągania żółtka, ale nie udało mi się dotrzeć do pochodzenia frazeologizmu. Może Czytelnicy pomogą?
Z pozdrowieniami
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
-
29.01.2020Pochodzenia tajemniczego związku frazeologicznego, o którym mowa należy szukać u hodowców drobiu. Zdarza się bowiem, że nowo wyklute pisklę kurczaka (czy też innego ptaka) nie wchłonęło (zresorbowało w języku fachowym) jeszcze całkowicie żółtka, które zwisa mu z brzuszka w postaci swoistego „woreczka”. Dopiero po wchłonięciu składników odżywczych jest zdolne do funkcjonowania, stąd więc wyrażenie to oznacza właśnie zebranie sił potrzebnych do stanięcia na nogi.
Pozdrawiam, Dariusz Sz. -
29.01.2020Szanowna Pani Profesor,
nawiązując do porady Wciągać żółtko z 8.01.2020 r., chciałbym dodać, że interesujący Czytelnika frazeologizm ma swoje źródło w obserwacji zwierząt gospodarskich, a dokładnie drobiu. Jak wiadomo, żółtko jest substancją odżywczą, będącą magazynem materiałów energetycznych niezbędnych do rozwoju zarodka. Rozwijający się w jaju ptasi zarodek żywi się składnikami zawartymi w żółtku, a mówiąc żargonem hodowców – „wciąga żółtko”. Takie sformułowania zawiera m.in. wydana w 1926 r. książka Gospodarski chów drobiu Maurycego Trybulskiego: „Czasem, mimo wszystko, pisklę nie może się wydobyć z jaja i nie »wciąga żółtka« przez pępowinę” (s. 53); „Zresztą pisklę, póki nie wzmocnieje należycie pod nasiadką, samo nie myśli o pożywieniu; wypróżnia się jeno często, trawiąc resztki pożywienia, które zaczerpnęło »wciągając przed wykluciem żółtko«„ (s. 57).
Mamy w polszczyźnie jeszcze jeden frazeologizm „z żółtkiem”, o podobnym znaczeniu, a mianowicie: żółtko (komuś) nie weszło / nie wlazło. Powiemy w ten sposób o kimś, kto jest rano niewyspany.
W Nowej księdze przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich (t. 3: R–Ż, PIW, Warszawa 1972, s. 965), pod hasłem ŻÓŁTKO znajdziemy pięć przykładów użycia ww. powiedzonek o lubiących długo spać: „Jesce zołtek w niégo nie wláz”; „Jeszcze żółtka w siebie nie wciągnął”; „Żółtek jeszcze w niego nie wszedł”; „Jesce zółtko w niego nie wlazło”; „Jeszcze żółtek w niego nie wlazł”.
Z wyrazami szacunku
Patrycjusz Pilawski